Mặc dù năm 2020, UBND huyện Đồng Văn, Hà Giang đã cùng chủ sở hữu thông qua nội dung và ban hành Quy chế quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị kiến trúc nghệ thuật Khu di tích Quốc gia Dinh thự họ Vương, tuy nhiên, nhiều người dân và du khách tới tham quan khu di tích này vẫn không khỏi bất ngờ, khó hiểu khi vẫn thấy những công trình xây dựng trái phép, nhếch nhác mọc lên trong khu di tích.

Nhếch nhác công trình xây dựng trái phép

Năm 2020, Khu di tích Quốc gia Dinh thự họ Vương (Dinh thự Vua Mèo - khu nhà Vương) đã được UBND huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang tiến hành bàn giao cho các chủ sở hữu là con cháu dòng họ Vương xã Sà Phìn, huyện Đồng Văn. Đồng thời, phối hợp với các cơ quan liên quan và chủ sở hữu ban hành Quy chế quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị kiến trúc nghệ thuật khu nhà Vương. Tuy nhiên, ngày 4/6/2022, khi có mặt tại khu di tích này, phóng viên Báo TNVN và nhiều du khách thấy bất ngờ khi chứng kiến ngay trong khu vực bảo vệ II của di tích xuất hiện những công trình xây dựng mới. Điều đáng nói, những công trình này không chỉ vi phạm các quy định về quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị của di tích, mà trông còn xiêu đổ, tạm bợ như một vết bẩn bám vào bức tranh đẹp đẽ khu di tích Dinh thự họ Vương.

Chia sẻ với phóng viên Báo TNVN, ông Vương Duy Bảo, đại diện các chủ sở hữu cho biết, những công trình này bắt đầu được xây dựng từ đầu năm 2021 và không hề có sự đồng ý của các chủ sở hữu cũng như cơ quan quản lý huyện Đồng Văn. “Tháng 4/2021, khi công trình vi phạm thứ nhất trong giai đoạn xây móng, tại buổi họp giữa UBND huyện Đồng Văn và chủ sở hữu Khu nhà Vương, tôi đã thông báo trực tiếp với anh Chinh (ông Nguyễn Văn Chinh-PV) Phó Chủ tịch huyện. Đến tháng 12/2021, khi công trình vi phạm thứ 2 ở liền kề công trình vi phạm trước đó, trong vùng bảo vệ II của khu di tích, tôi lại báo cáo trực tiếp cho anh Chinh trong buổi làm việc về vấn đề bàn giao di tích. Tuy nhiên, cả 2 công trình vi phạm đều thuận lợi hoàn thành mà không hề có biện pháp quản lý nào được UBND huyện Đồng Văn áp dụng, xử lý”, ông Bảo cho biết.

Theo Điều 3, Quy chế quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị kiến trúc nghệ thuật khu nhà Vương được ông Đinh Chí Thành, Chủ tịch UBND huyện Đồng Văn ký, ban hành ngày 5/10/2020, quy định: Phạm vi quản lý, khai thác, bảo vệ và bảo tồn di tích nhà Vương bao gồm khu vực khoanh vùng bảo vệ I và II theo quy định của Luật Di sản văn hoá; Đối với các gia đình sinh sống trong khu vực I và II của di tích có trách nhiệm thực hiện các quy định của pháp luật về di sản văn hoá và các quy định có liên quan…

Cũng theo bản quy chế nêu trên, tại điều 9, quy định: Chủ sở hữu có trách nhiệm báo cáo kịp thời với các cơ quan nhà nước có thẩm quyền về các hành vi huỷ hoại, lấn chiếm, xây dựng trái phép hoặc gây nguy hại đến không gian, cảnh quan môi trường, kiến trúc của di tích.

Điều 8 của bản quy chế cũng nêu rõ trách nhiệm của UBND huyện Đồng Văn. Theo đó, chỉ đạo các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương của huyện có chức năng quản lý, kiểm tra, giám sát hoạt động của di tích theo thẩm quyền... Kịp thời ngăn chặn, xử lý các hành vi huỷ hoại, lấn chiếm, xây dựng trái phép gây nguy hại đến không gian, cảnh quan môi trường kiến trúc của di tích và các hành vi vi phạm khác theo thẩm quyền.

Có buông lỏng quản lý?

Trao đổi với phóng viên, ông Vương Duy Bảo bày tỏ bức xúc: “Sau nhiều lần báo trực tiếp những vi phạm xây dựng trong khu vực bảo vệ II của di tích với anh Chinh nhưng công trình vi phạm vẫn không bị xử lý. Cực chẳng đã, đến tháng 1/2022, chúng tôi gửi đơn trực tiếp tới ông Nguyễn Văn Sơn, Chủ tịch UBND tỉnh Hà Giang, đồng gửi tới Cục Di sản Văn hoá, Bộ VH-TT&DL và Sở VH-TT&DL tỉnh Hà Giang. Đến tháng 3/2022, một đoàn công tác của UBND huyện Đồng Văn đã đến tiến hành cưỡng chế công trình vi phạm nhưng cũng không hề thông báo tới các chủ sở hữu để cùng giám sát. Và tại buổi cưỡng chế, UBND huyện chỉ tháo dỡ phần mái của công trình vi phạm. Khoảng 1 tuần sau đó, UBND huyện lại tiến hành cưỡng chế lần 2 đối với công trình vi phạm nhưng cũng không mời chủ sở hữu tham gia giám sát. Việc cưỡng chế tháo dỡ công trình vi phạm cũng không triệt để, để lại hiện trạng là những bức tường xây dở dang và một đống đổ nát khác. Hiện nay, những tường bao này đã được chủ nhà sửa chữa, xây lại thành tường bao quanh lấn chiếm không gian di tích để chăn nuôi gia súc, gia cầm. Một phần lại được chủ nhà sửa chữa, lợp phủ mái vải bạt nhựa làm nhà bếp phục vụ sinh hoạt, rất nhếch nhác”.

Phóng viên Báo TNVN đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Văn Chinh, Phó Chủ tịch UBND huyện Đồng Văn qua điện thoại. Ông Chinh khẳng định: Không có các công trình vi phạm trong 2 năm trở lại đây. Những công trình vi phạm tại khu vực bảo vệ II của di tích như người dân và chủ sở hữu phản ánh đã được UBND huyện cưỡng chế, trả lại nguyên trạng cho di tích.

Điều đáng nói là, khi có mặt tại Khu di tích Dinh thự họ Vương vào ngày 4/6/2022, tại vị trí mà người dân phản ánh vi phạm, những bức tường xây bằng gạch xỉ cao gần 2m đang quây kín, lấn chiếm khoảng 40m2 trong khu vực II của di tích dùng làm nơi thả gà, lợn. Một công trình vi phạm khác cách đó vài mét chính là một gian bếp nhỏ, xây bằng gạch xỉ, trên mái đang lan toả những làn khói nhẹ.

Không chỉ xử lý không triệt để các công trình vi phạm, theo ông Vương Duy Bảo, trong quá trình cưỡng chế, do không được tuyên truyền về trách nhiệm của người dân sống trong khu di tích đối với Khu di tích Dinh thự họ Vương, đã có chuyện hiểu nhầm khi các gia đình có công trình vi phạm cho rằng việc cưỡng chế này là do gia tộc họ Vương có đơn kiện, dẫn đến việc người dân xung đột, cãi cọ với các con cháu của dòng họ Vương, gây mất đoàn kết trong cộng đồng./.