Kể từ mùa thu lịch sử ấy, trải qua 77 năm xây dựng và phát triển, Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV) luôn luôn là cơ quan báo chí đi đầu trong việc đổi mới, sáng tạo, thể nghiệm và vận dụng những tư duy mới về báo chí, ứng dụng công nghệ hiện đại trong việc sản xuất và phát sóng các chương trình phục vụ công chúng trong và ngoài nước.

Đúng 11 giờ 30 phút ngày 07/9/1945, chỉ 5 ngày sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, chương trình phát thanh đầu tiên của Đài Tiếng nói Việt Nam (Đài TNVN) chính thức được phát sóng. Ngoài chương trình thời sự phục vụ nhân dân trong nước, Đài TNVN thực hiện phát sóng đối ngoại bằng hai ngôn ngữ quốc tế có ảnh hưởng nhất là tiếng Anh và tiếng Pháp để công bố với nhân dân thế giới về một nước Việt Nam độc lập. Kể từ mùa thu lịch sử ấy, trải qua 77 năm xây dựng và phát triển, Đài TNVN luôn luôn là cơ quan báo chí đi đầu trong việc đổi mới, sáng tạo, thể nghiệm và vận dụng những tư duy mới về báo chí, ứng dụng công nghệ hiện đại trong việc sản xuất và phát sóng các chương trình phục vụ công chúng trong và ngoài nước. Điển hình nhất là chiến lược xây dựng mô hình Cơ quan truyền thông đa loại hình, đa phương tiện đầu tiên của cả nước, bao gồm cả bốn loại hình báo chí: báo nói, báo hình, báo điện tử, báo in, với mục tiêu tối thượng là nâng cao hơn nữa hiệu quả tuyên truyền, đáp ứng nhu cầu thông tin ngày càng cao của công chúng.   

Lớn mạnh qua từng năm tháng

Xuất phát điểm với chỉ 2 kênh phát thanh nhưng đến nay, Đài TNVN đã có 8 kênh phát thanh, 16 kênh truyền hình, 2 báo điện tử (VOV.vn và VTC.vn), 1 tờ báo in (Tiếng nói Việt Nam), 1 tạp chí và nhiều ứng dụng phân phối nội dung đa phương tiện. Đài TNVN cũng có nhiều trang thông tin điện tử, trong đó có VOVWorld.vn với 12 thứ tiếng nước ngoài và chuyên trang VOV4.vn với 13 tiếng dân tộc thiểu số, VOVlive hệ thống nội dung số ưu tiên người dùng trải nghiệm điện thoại thông minh và các nội dung trên podcast. Có thể khẳng định rằng, đến thời điểm này, Đài TNVN là cơ quan truyền thông quốc gia của Việt Nam thực hiện chương trình phát thanh bằng ngôn ngữ dân tộc thiểu số và ngôn ngữ quốc tế nhiều nhất. Hiện Đài TNVN cũng quản lý và vận hành một hệ thống truyền dẫn phát sóng phát thanh, truyền hình đồng bộ trên phạm vi toàn quốc, trên vùng biển đảo và phát sóng ra nước ngoài; vận hành các trạm phát sóng truyền hình số mặt đất DVB-T, T2, phục vụ nhân dân cả nước, góp phần triển khai số hóa truyền hình tại Việt Nam.

Các kênh Thời sự (VOV1), Văn hóa - Xã hội (VOV2), VOV Giao thông, là 3 kênh phát thanh của Đài TNVN được nghe nhiều nhất trong hệ thống phát thanh. Đài truyền hình kỹ thuật số VTC có 2 kênh VTC1 và VTC14 trong nhóm 10 kênh truyền hình có lượng khán giả lớn nhất trong cả nước. Báo điện tử VOV.VN và VTCNews luôn luôn giữ vững vị trí cao trong nhóm những báo điện tử chính thống hàng đầu quốc gia.

Có mặt tại những nơi quan trọng nhất trên thế giới

Với sự nhạy bén và tầm nhìn chiến lược, Lãnh đạo Đài TNVN qua các thời kỳ đã không ngừng nỗ lực phát triển hệ thống cơ quan thường trú nước ngoài của Đài TNVN. Khởi đầu bằng việc khai trương CQTT Đài TNVN tại Nga và Pháp năm 1998, các CQTT của Đài tại Thái Lan, Trung Quốc, Nhật Bản, Ai Cập, Hoa Kỳ, Lào, Campuchia, Séc, Australia, Indonesia lần lượt được ra đời. Tháng 2 năm 2020, CQTT Đài TNVN tại Ấn Độ được thành lập đánh đánh dấu chặng đường hơn 20 năm phát triển mạng lưới cơ quan thường trú nước ngoài của Đài TNVN và khẳng định là Cơ quan báo chí quốc gia có mạng lưới văn phòng đại diện ở nước ngoài lớn thứ hai cả nước chỉ sau Thông tấn xã Việt Nam.

Đến nay, ngoài 6 cơ quan thường trú trong nước, Đài TNVN vận hành 13 cơ quan thường trú ở nước ngoài, góp phần nối dài cánh sóng của Đài trên khắp thế giới. Các phóng viên thường trú của Đài TNVN đều là những người có bản lĩnh, giỏi nghề, đa năng, tâm huyết, luôn bám sát địa bàn phản ánh kịp thời và chính xác những sự kiện có liên quan đến Việt Nam tại nước sở tại, các sự kiện chính trị, ngoại giao, kinh tế, an ninh và xã hội diễn ra ở tất cả các khu vực quan trọng trên thế giới; cung cấp đến thính giả, khán giả, độc giả những thông tin tin cậy và các phân tích, bình luận sâu sắc, đồng thời góp phần làm phong phú thêm các chương trình tin tức quốc tế, các chương trình thông tin đối ngoại của Đài TNVN.

Hội nhập sâu rộng

Đài TNVN có mối quan hệ hợp tác sâu rộng với hơn 40 tổ chức quốc tế và các đài phát thanh - truyền hình quốc gia ở nước ngoài như Hiệp hội Phát thanh - Truyền hình châu Á - Thái Bình Dương (ABU), Viện Phát triển Phát thanh - Truyền hình châu Á - Thái Bình Dương (AIBD), Hội đồng Phát thanh - Truyền hình các nước có sử dụng tiếng Pháp (CIRTEF); Đài PT-TH Quốc gia Trung Quốc, Nga, Cuba, Anh, Đức, Australia, Pháp, Thụy Điển, Canada… qua đó nâng cao vị thế quốc tế của Đài TNVN và giúp bạn bè quốc tế hiểu biết sâu sắc, chính xác về đất nước, văn hoá, con người Việt Nam. Đài TNVN còn tạo dựng những mối quan hệ hữu nghị đặc biệt và hiệu quả như giúp xây dựng Đài Phát thanh Quốc gia Lào, xây dựng Đài Phát thanh Quốc gia Campuchia, hợp tác chặt chẽ trong mối quan hệ đặc biệt với Cuba.

Trong nhiều thập kỷ qua, Đài TNVN cũng  đã phối hợp với các đối tác quốc tế triển khai nhiều dự án đào tạo báo chí quốc tế, mang lại những lợi ích thiết thực cho các đơn vị trong và ngoài Đài, điển hình như Dự án Đào tạo làm phát thanh trực tiếp của Thuỵ Điển cho các đơn vị của Đài TNVN và hơn 40 Đài PH-TH trong cả nước, Dự án ASEAN Spotlight thực hiện các phóng sự truyền hình chuyên  đề về nội dung 3 trụ cột của ASEAN: Chính trị - Kinh tế - Văn hóa và trao đổi để phát sóng trên truyền hình các nước ASEAN; Dự án phát thanh ASEAN Vượt biên giới trong khuôn khổ hợp tác ASEAN-COCI; Dự án "Đào tạo truyền thông dân tộc bằng công nghệ thông tin mới" của UNESCO; Dự án “Nâng cao năng lực truyền thông về bình đẳng giới cho phụ nữ và trẻ em gái” của UNESCO; nhiều dự án về đào tạo kỹ thuật công nghệ cho các kỹ sư của Đài với các đối tác Anh, Pháp, Đức, Nhật Bản và Trung Quốc...  Các dự án này đã góp phần thiết thực nâng cao trình độ cho đội ngũ phóng viên, biêp tập viên và kỹ thuật viên của Đài TNVN trong sản xuất và phát sóng các chương trình phục vụ công chúng trong và ngoài nước.

Đặc biệt, khi thế giới và Việt Nam bị ảnh hưởng nặng nề bởi dịch Covid-19, Đài TNVN vẫn không ngừng nghiên cứu và trao đổi với các đối tác quốc tế uy tín để tìm hiểu thông tin, kinh nghiệm của các nước trong ứng phó với dịch bệnh và sáng tạo những cách làm mới phù hợp với bối cảnh tình hình mới. Nhiều hội thảo, khóa đào tạo quốc tế được tổ chức theo hình thức trực tuyến với chủ đề phong phú, thiết thực, diễn ra đều đặn hàng tháng, hàng quý, góp phần nâng cao trình độ, kỹ năng của phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên của Đài.

 Trong những năm qua, Đài TNVN nhiều lần được các tổ chức  PT-TH như ABU, AIBD, CIRTEF, tin tưởng đề nghị đăng cai tổ chức các Hội nghị Báo chí cấp cao, quy tụ hàng trăm đại biểu quốc tế là các chuyên gia truyền thông đầu ngành của khu vực và thế giới tham dự. Các sự kiện đều được Đài TNVN tổ chức thành công, trang trọng, để lại tiếng vang và ấn tượng tốt đẹp trong lòng bạn bè quốc tế, góp phần nâng cao hình ảnh và vị thế của Đài TNVN trong khu vực và trên thế giới.

Tiệm cận với trình độ truyền thông khu vực và quốc tế

Đài TNVN xác định hướng đi chuyên sâu vào nội dung, coi nội dung là trái tim; nội dung sản xuất ra phải mang tính đa phương tiện, thích ứng với nhiều nền tảng kỹ thuật để có thể tiếp cận đến công chúng qua các phương thức tiếp nhận khác nhau. Để làm được điều đó, đội ngũ kỹ thuật viên, thiết bị kỹ thuật, công nghệ phải hỗ trợ tối đa cho mọi khâu của quá trình sản xuất nội dung. Với đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên hùng hậu, chuyên nghiệp có trình độ, kinh nghiệm, bản lĩnh, sáng tạo, liên tục trong những năm gần đây rất nhiều phóng viên, nhà báo của Đài TNVN liên tục giành được những giải thưởng báo chí uy tín trong và ngoài nước, tạo nên thương hiệu Tiếng nói Việt Nam với những cây bút tên tuổi trong làng báo chí và trong lòng công chúng. Ngày càng có nhiều phóng viên, biên tập viên của Đài tự tin tham gia so tài với các nhà báo quốc tế và gặt hái những thành công vang dội tại các Giải thưởng lớn của khu vực như Giải Đặc biệt, Giải Nhất, Giải Quan điểm, Giải Đề cử của Ban Giám khảo thuộc Hiệp Hội PT-TH châu Á Thái Bình Dương (ABU); Giải thưởng của Hiệp hội PT-TH các nước nói tiếng Pháp (CIRTEF); Giải thưởng báo chí Nhật Bản, Liên hoan Truyền hình Mê Kông - Lan Thương,…

Bên cạnh đó, các nhà báo của Đài TNVN còn phối hợp tác nghiệp với các nhà báo quốc tế trong các dự án hợp tác đồng sản xuất chương trình PT-TH, ví dụ như đồng sản xuất chương trình với Đài Làn sóng Đức, Đài PT Quốc gia Thái Lan, Hãng PT-TH KBS, Đài JFM của Hàn Quốc, Đài Phát thanh Quốc gia Argentina; Hợp tác sản xuất 3 mùa chương trình truyền hình thực tế “Phiêu lưu cùng Guliver” với Đài truyền hình Kansai Nhật Bản; đồng sản xuất 20 tập phóng sự truyền hình về Hành lang Kinh tế Đông - Tây với Đài Truyền hình Quốc gia Thái Lan (NBT).

Nhiều phóng viên, biên tập viên của Đài đã làm chuyên gia hiệu đính chương trình cho các Đài quốc tế lớn như Hãng PT-TH NHK Nhật Bản, Đài Quốc Tế Trung Quốc, Đài Tiếng nói Nước Nga, Hãng PH-TH KBS Hàn Quốc… Đây vừa là cơ hội để các nhà báo của Đài TNVN được học tập, chia sẻ kinh nghiệm làm nghề, vừa cho thấy trình độ, kỹ năng làm báo của các phóng viên Đài TNVN  đã bắt nhịp được với trình độ của khu vực và thế giới. 

Sự phát triển vượt bậc của công nghệ thông tin đã tác động mạnh mẽ đến các cơ quan truyền thông toàn cầu và xu hướng tiếp cận thông tin của công chúng. Sự ra đời của nhiều sản phẩm công nghệ truyền thông mới như mạng thông tin di động băng rộng 3G/4G/5G, thiết bị di động thông minh, các thiết bị đầu cuối theo xu hướng di động hóa, cá nhân hóa, kết nối mọi lúc mọi nơi, công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), máy học (Machine Learning), điện toán đám mây, ứng dụng công nghệ khai thác dữ liệu lớn (Big Data),… đã tạo nên một sức mạnh to lớn mà các loại hình truyền thông truyền thống khó cạnh tranh nổi. Bên cạnh đó, sự phát triển nhanh chóng của truyền thông xã hội, các nền tảng, dịch vụ trực tuyến như Facebook, Youtube, Instagram, Tiktok,... đã tạo ra sức ép lớn, buộc các cơ quan báo chí nói chung và Đài TNVN cần tiếp tục đổi mới tư duy làm chương trình, song song với việc chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ mới để các sản phẩm báo chí của Đài được công chúng trong và ngoài nước tiếp nhận bằng nhiều nền tảng kỹ thuật khác nhau một cách thuận tiện nhất.

Đứng trước những thời cơ và cũng là thách thức, Đài TNVN phải tiếp tục đổi mới mạnh mẽ về mọi mặt để phù hợp với xu thế phát triển công nghệ, trở thành một tổ hợp truyền thông đa phương tiện vững mạnh, hiện đại không chỉ ở tầm quốc gia mà vươn ra khu vực và thế giới. Tiếp tục tiếp thu và phát huy truyền thống vẻ vang 77 năm qua, với bề dày trong việc thiết lập và khai thác các mối quan hệ trong nước và quốc tế, tập thể lãnh đạo, cán bộ, phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên, nghệ sĩ của Đài TNVN không ngừng nỗ lực, năng động, sáng tạo, đổi mới, xây dựng Đài TNVN thực sự là cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện hiện đại, đóng vai trò trụ cột trong việc định hướng thông tin truyền thông, dẫn dắt dư luận và tạo ra sự đồng thuận trong xã hội, xứng đáng là cơ quan tuyên truyền đắc lực của Đảng và Nhà nước trên mặt trận công tác tư tưởng./.

Ngô Minh Hiển - Phó Tổng Giám đốc Đài TNVN