Trong nhiều trường hợp, việc đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) của người lao động (NLĐ) không phải là một quá trình liên tục mà bị gián đoạn bởi nhiều lý do khác nhau như NLĐ chuyển nơi làm việc, đi định cư ở nước ngoài, chấm dứt HĐLĐ, suy giảm khả năng lao động...Chính vì vậy, pháp luật BHXH thường có quy định về việc bảo lưu thời gian đóng BHXH để cộng nối thời gian nếu NLĐ tiếp tục làm việc và có đóng BHXH (với cả 2 hình thức bắt buộc hoặc tự nguyện) hoặc cho phép NLĐ nhận BHXH một lần.

Bảo lưu thời gian đóng BHXH

Thực hiện bảo lưu thời gian đã đóng BHXH, NLĐ sẽ có nhiều lợi ích hơn như:

- Khi trở lại làm việc thuộc diện đóng BHXH bắt buộc thì NLĐ được tính cộng dồn thời gian đã tham gia để được hưởng lương hưu khi đủ điều kiện.

- Trường hợp không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc thì có thể tham gia BHXH tự nguyện để đủ điều kiện hưởng lương hưu.

- Khi NLĐ chưa hết tuổi lao động mà chấm dứt HĐLĐ phải nghỉ việc, thì với quy định của chính sách BH thất nghiệp, NLĐ vẫn được giải quyết trợ cấp thất nghiệp, được hỗ trợ học nghề, tư vấn giới thiệu việc làm để có việc làm mới.

- Khi NLĐ được hưởng lương hưu hàng tháng thì quỹ BHXH đóng BHYT cho NLĐ.

Ngoài ra, trong thời gian bảo lưu thời gian đóng BHXH, nếu không may NLĐ từ trần thì thân nhân được hưởng chế độ tử tuất bao gồm: trợ cấp mai táng và trợ cấp tuất hàng tháng hoặc trợ cấp tuất một lần theo quy định.
Nhận BHXH một lần

Khi nhận BHXH một lần, NLĐ có thêm một khoản thu nhập để trang trải cuộc sống trước mắt. Tuy nhiên:

- NLĐ sẽ bị mất khoảng thời gian đã đóng BHXH tính đến thời điểm nhận. Do vậy, kể cả khi có việc làm và đóng BHXH trở lại thì NLĐ phải bắt đầu tích lũy BHXH từ đầu. Điều đó có thể khiến NLĐ không thể tích lũy đủ số năm đóng BHXH cần thiết khi đến tuổi nghỉ hưu.

- NLĐ khi hết tuổi lao động không có điều kiện để được hưởng lương hưu hàng tháng, không bảo đảm ổn định cuộc sống khi về già, không bảo đảm an sinh xã hội và tạo thêm gánh nặng cho ngân sách Nhà nước trong việc hỗ trợ những người không có lương hưu.

- Việc NLĐ nhận BHXH một lần cũng không khuyến khích NLĐ quay lại thị trường lao động để được tham gia BHXH, ảnh hưởng tới mục tiêu mở rộng đối tượng tham gia BHXH cũng như sự bền vững của quỹ hưu trí, qua đó ảnh hưởng tới mục tiêu đảm bảo an sinh xã hội nói chung.

Nhiều quốc gia hạn chế BHXH một lần

Chính vì tầm quan trọng của các chế độ BHXH trong suốt vòng đời của NLĐ, đặc biệt là mức độ ảnh hưởng của chế độ hưu trí tới cuộc sống của NLĐ và gia đình họ khi NLĐ mất sức lao động hay hết tuổi lao động, nên hầu hết các quốc gia đều có quy định hạn chế NLĐ nhận BHXH một lần.

Theo Hiệp hội An sinh quốc tế (ISSA) và ILO, các quốc gia có hệ thống BH hưu trí giống như Việt Nam đều không cho hưởng BHXH một lần trước tuổi nghỉ hưu, trừ trường hợp định cư ở nước ngoài hay bị bệnh hiểm nghèo. Đơn cử, tại những nước có hệ thống BHXH có mức hưởng được xác định trước như Lào, Myanmar, Philippines, Thái Lan, Ấn Độ và Colombia…, pháp luật BHXH có cho phép hưởng BHXH một lần. Tuy nhiên việc chi trả một lần phải thỏa mãn điều kiện về độ tuổi. Chẳng hạn, tại tất cả các quốc gia này, khi đến tuổi nghỉ hưu, nếu chưa đủ thời gian đóng góp, NLĐ sẽ được nhận BHXH một lần. Trong khi đó các quốc gia như Trung Quốc, Nhật Bản, Mỹ, Brazil, Canada, Argentina, Pháp, Nga và Đức không cho phép hưởng BHXH một lần.

Cũng theo thống kê của các tổ chức quốc tế trên, hầu hết những quốc gia có hệ thống bảo hiểm hưu trí dựa trên tài khoản cá nhân cũng không khuyến khích NLĐ rút các khoản đóng góp trước tuổi 55 hoặc chỉ cho phép rút một tỷ lệ hạn chế để đáp ứng một phần nhu cầu tiêu dùng, đầu tư trước mắt. Tuy nhiên, khoản chi trả này phải trích từ Quỹ phòng xa, Quỹ hưu trí bổ sung hoặc các chương trình BH hưu trí theo ngành nghề để đảm bảo khả năng NLĐ không gặp rủi ro khi về già không có lương hưu và chăm sóc y tế./.

PV/VOV.VN