Dự án đường sắt đô thị Nhổn - ga Hà Nội đã được “chốt” thời hạn khai thác, vận hành đoạn đi trên cao vào tháng 4/2021. Tức là còn một năm rưỡi nữa đến hạn vận hành, nhưng theo kinh nghiệm từ dự án khác, cần đảm bảo tiến độ chi tiết các hạng mục liên quan mới có thể đưa dự án vận hành đúng thời hạn trên.

Nhiều người dân, chuyên gia lo ngại, dự án khó có thể đảm bảo tiến độ trên do còn rất nhiều việc phải làm, nhất là khâu đào tạo nguồn nhân lực, chuyển giao tàu… Mặt khác, tuyến Metro ga Hà Nội - Nhổn thiết kế 80km/h, nhưng Ban QLDA thông báo khả năng vận hành chỉ khoảng 35km/h khiến nhiều người băn khoăn. Giá thành, chất lượng không đi liền với tiến độ, tốc độ.

Chốt thời gian khai thác từ tháng 4/2021

Theo thông tin từ Ban QLDA Đường sắt đô thị Hà Nội (MRB), đến đầu tháng 9/2019, đoạn trên cao dài 8,5km của tuyến đường sắt đô thị Nhổn - ga Hà Nội đã thi công xong phần kết cấu bê tông. Hàng rào hai bên đường đang được hàn, lắp đặt ray.

Đơn vị quản lý dự án cho biết, gói thầu xây dựng đoạn tuyến trên cao hiện đạt tiến độ tốt nhất của toàn dự án, đạt hơn 99,5% khối lượng và sẽ hoàn thành vào cuối năm nay. Hạng mục 8 nhà ga trên cao được tách thành gói thầu riêng, hiện đang được thi công lắp đặt mái che, hoàn thiện kết cấu, nhưng chưa ga nào thi công đến phần thang bộ, thang máy.

Theo trình tự, sau khi thi công xong phần kết cấu bê tông, mái che nhà ga sẽ lắp đặt hệ thống thang máy, thông gió và phòng cháy chữa cháy. Các thiết bị này đều được nhập khẩu và đã được đưa về nước để chuẩn bị lắp đặt.

Trong khi đó, công trình khu vực Depot đang được lắp đặt các nhà xưởng, tòa nhà điều hành trung tâm OCC, lắp đặt ray. Dự kiến công trình Depot và các nhà ga trên cao đến tháng 10/2020 sẽ hoàn thành. Bên cạnh phần công trình Depot và đoạn tuyến trên cao, phần 4km đi ngầm còn lại tuyến đường sắt Nhổn - ga Hà Nội cũng đang thi công các ga ngầm, đoạn tiếp giáp giữa tuyến đi nổi và ngầm.

“Cuối tháng 7/2019, UBND TP Hà Nội ban hành quyết định phê duyệt điều chỉnh thời gian thực hiện dự án đường sắt Nhổn - ga Hà Nội, trong đó tháng 4/2021 đưa vào khai thác, vận hành 8,5km đoạn tuyến trên cao, sau đó vừa khai thác vừa xây dựng đoạn ngầm còn lại để khai thác toàn tuyến vào tháng 12/2022”, đại diện Ban Quản lý đường sắt đô thị Hà Nội cho biết.

Tàu thiết kế tốc độ 80km/h, về Việt Nam chạy 35 km/h?

Theo Ban QLDA Đường sắt đô thị Hà Nội, đoàn tàu Nhổn - Ga Hà Nội có 4 toa, dài 80m sẽ được khai thác ở tốc độ thấp hơn nhiều so với tốc độ thiết kế 80 km/h.

Cụ thể, theo Ban QLDA Đường sắt đô thị Hà Nội  thông tin, đoàn tàu tuyến metro Nhổn - Ga Hà Nội đang được lắp ráp tại Pháp; đến cuối tháng 8, gói thầu đoàn tàu và hệ thống ray đạt tiến độ hơn 34%. Đơn vị này cũng đang đôn đốc nhà thầu đẩy nhanh tiến độ để đưa đoàn tàu đầu tiên về dự án vào tháng 7/2020, đáp ứng tiến độ vận hành đoạn trên cao.

Dự kiến đoàn tàu đầu tiên sẽ về Việt Nam vào tháng 7/2020 để kịp tiến độ tàu chạy đoạn trên cao vào tháng 4/2021. Đoàn tàu này có thể chuyên chở 850 - 950 người, khai thác tốc độ thương mại 35 km/giờ, tốc độ thiết kế 80 km/giờ.

Ban QLDA Đường sắt đô thị Hà Nội cho biết, tốc độ 35 km/h là tốc độ trung bình tính cả lúc dừng chờ ở các nhà ga. Hiện tốc độ của xe buýt thường ở thủ đô trung bình từ 16 đến 18 km/h; xe buýt nhanh khoảng 23 km/h. Tốc độ khai thác này tương đương với tuyến đường sắt Cát Linh - Hà Đông sắp vận hành.

Theo chuyên gia công nghệ đường sắt, khi đoàn tàu đưa về dự án đều phải vận hành thử trên số kilomet nhất định trước khi vận hành chính thức. Trong khi đó, các cơ sở sản xuất đều có cơ sở hạ tầng để vận hành thử, vì vậy chủ đầu tư có thể bàn thảo với nhà thầu để bổ sung quy định về kiểm tra chất lượng xuất xưởng và số kilomet chạy thử ngay tại nhà máy để giảm bớt thời gian chạy thử tại dự án.”

Ban Quản lý đường sắt đô thị Hà Nội cho biết, đơn vị đặt mục tiêu nỗ lực đáp ứng tiến độ tổng về khai thác và kết thúc dự án đường sắt Nhổn - ga Hà Nội theo quyết định đã được UBND TP Hà Nội phê duyệt.

Tuy vậy, theo nhiều chuyên gia trong lĩnh vực đường sắt, từ kinh nghiệm của một số tuyến đường sắt đô thị đang xây dựng, nếu không rốt ráo, mốc thời gian trên khó lòng đạt được.

“Trước khi đưa một phần dự án vào vận hành, công ty tiếp nhận quản lý và vận hành dự án phải tiếp nhận đầy đủ cơ sở hạ tầng (tuyến đường sắt, hệ thống cấp điện, nhà ga với đầy đủ trang thiết bị bán vé, kiểm soát vé, phục vụ khách, an ninh, Depot, trung tâm điểu khiển OCC....). Bộ máy nhân sự khai thác dự án cũng phải được huấn luyện và thực hành, đặc biệt là bộ phận buộc phải được sát hạch, cấp chứng chỉ hành nghề như lái tàu, nhân viên làm việc tại trung tâm điều khiển OCC…”, chuyên gia giao thông Nguyễn Ân nói.

Băn khoăn tốc độ

Người dân, chuyên gia đặt câu hỏi: "Vì sao dự án thiết kế 80 km/giờ nhưng khai thác thương mại chỉ đặt tốc độ 35 km/giờ?"

Nếu dự án thiết kế tốc độ 80 km/giờ thì mọi khâu từ thiết kế dự án, thiết kế máy móc, thiết bị, cho tới khâu xin vốn đầu tư, xây dựng và đưa vào vận hành khai thác đều phải được xây dựng theo tiêu chí cơ bản để đáp ứng được tốc độ 80 km/giờ.

Theo các chuyên gia giao thông, khi thực hiện dự án, tiến độ các hạng mục phải tiến hành đồng bộ, sai số chỉ cho phép xảy ra trong khoảng 1-2 tháng, không thể chênh nhau tới cả năm, vài năm, thậm chí còn chưa chắc chắn hẹn ngày về đích, như vậy là không phù hợp, gây lãng phí.

Việc này đòi hỏi công tác quản lý, giám sát phải thực hiện nghiêm túc, thường xuyên, chặt chẽ. Bài học từ tuyến đường sắt Cát Linh - Hà Đông vẫn còn đó, càng kéo dài dự án Việt Nam sẽ càng thiệt. Không nên có thêm một bảo tàng “rút kinh nghiệm” xây dựng metro ở Việt Nam nữa./.