Luật Quảng cáo năm 2012 không quy định quyền và nghĩa vụ của người chuyển tải sản phẩm quảng cáo mà chủ yếu tập trung vào trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh. Trong khi đó, nhiều người đã lợi dụng sự thông dụng của mạng xã hội để quảng cáo sản phẩm, dịch vụ sai sự thật, gây ảnh hưởng đến người tiêu dùng. Vì thế, cơ quan soạn thảo đề xuất cần có chế tài đối với người nổi tiếng tham gia quảng cáo.

Dự án luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đang xây dựng, trong phần giải thích từ ngữ, dự luật đã bổ sung khái niệm “người chuyển tải sản phẩm quảng cáo”. Cụ thể sửa đổi, bổ sung khoản 8, Điều 2, như sau: “Người chuyển tải sản phẩm quảng cáo là người trực tiếp thực hiện hợp đồng dịch vụ quảng cáo nhằm giới thiệu, thông tin về sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ trên các phương tiện quảng cáo”.

Đây là người trực tiếp quảng cáo sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ thông qua hoạt động của mình trên mạng xã hội, trong sản phẩm quảng cáo hoặc thông qua hình thức mặc, treo, gắn, dán, vẽ hoặc hình thức tương tự.

Theo dự luật, người chuyển tải sản phẩm quảng cáo phải cung cấp tài liệu liên quan đến sản phẩm; thu nhập từ hoạt động quảng cáo; nội dung quảng cáo, doanh thu, tên sản phẩm, số lượng của từng sản phẩm phát sinh từ hoạt động quảng cáo định kỳ theo yêu cầu của cơ quan thuế hoặc khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền yêu cầu.

Người chuyển tải sản phẩm quảng cáo cũng phải chịu trách nhiệm liên đới khi sản phẩm quảng cáo không bảo đảm yêu cầu; tự phân biệt nội dung quảng cáo với nội dung, thông tin chia sẻ, đăng tải thông thường.

Đối với người có ảnh hưởng (chuyên gia, người có uy tín, người được xã hội chú ý trong lĩnh vực, ngành, nghề cụ thể) thực hiện quảng cáo thì có nghĩa vụ tuân thủ quy định về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và chất lượng hàng hóa dịch vụ. Khi đăng tải ý kiến, cảm nhận về sản phẩm, người quảng cáo phải là người đã trực tiếp sử dụng sản phẩm.

Dự thảo luật sửa đổi, bổ sung quy định trên ra đời trong bối cảnh hoạt động quảng cáo đang phát triển rất mạnh, với sự đa dạng của nội dung, hình thức. Trên thực tế nhiều người đã lợi dụng tiện ích của mạng xã hội để quảng cáo sai sự thật sản phẩm, dịch vụ, gây ảnh hưởng đến quyền lợi của người tiêu dùng.

Có nhiều người là người của công chúng, người nổi tiếng thực hiện quảng cáo sản phẩm, nêu ý kiến, cảm nhận của mình về sản phẩm, dịch vụ đã thu hút sự quan tâm, niềm tin của những người tiếp nhận. Trên các trang mạng xã hội xuất hiện nhiều thước phim, hình ảnh quảng cáo thông qua cảm nhận cá nhân của những người có ảnh hưởng, những người nổi tiếng, gây tác động lớn hành vi của những người tiếp nhận thông tin, đặc biệt là những người đang quan tâm, tìm hiểu sử dụng sản phẩm, dịch vụ đang được quảng cáo.

Trong thời gian gần đây, ngày càng nhiều người dùng mạng xã hội, đặc biệt là nghệ sĩ nổi tiếng giới thiệu, mời chào, quảng cáo cho sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ không đảm bảo chất lượng, gây bức xúc cho đông đảo người tiêu dùng.

Luật Quảng cáo được Quốc hội khóa 13 thông qua tháng 6/2012. Tuy nhiên, luật không quy định quyền và nghĩa vụ của người chuyển tải sản phẩm quảng cáo mà chủ yếu tập trung vào trách nhiệm của tổ chức, cá nhân kinh doanh. Do đó, luật chưa có chế tài hoặc ràng buộc đối với người nổi tiếng quảng cáo không đúng sự thật hoặc yêu cầu họ tìm hiểu, sử dụng sản phẩm đó và có trách nhiệm về nội dung, thông tin mình cung cấp.

Trong khi đó, người tiêu dùng khó xác định được tính trung thực, chính xác của nội dung quảng cáo, khiến cho quyền lợi không được đảm bảo. Việc siết chặt quy định này nhằm xác định trách nhiệm, đảm bảo sự trung thực, chính xác về chất lượng sản phẩm, hàng hóa dịch vụ.

Tại lần sửa đổi này, cơ quan soạn thảo cũng đề xuất hoàn thiện quy định về quản lý hoạt động quảng cáo trên môi trường mạng, dịch vụ quảng cáo xuyên biên giới và trên phương tiện báo in, báo nói, báo hình. Dự luật cũng hướng đến phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương trong công tác quản lý nhà nước về quảng cáo; đơn giản hóa thủ tục quảng cáo ngoài trời.

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp tháng 10/2024.

Trước đó, để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng, ngăn chặn các nghệ sĩ quảng cáo sai sự thật, bên cạnh việc thực hiện các quy định pháp luật thì Bộ Thông tin và Truyền thông đã phối hợp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xây dựng “danh sách đen” những nghệ sĩ quảng cáo sai sự thật. Theo đó, thực hiện việc xây dựng danh sách trắng là những nghệ sĩ không vi phạm quảng cáo sai sự thật, khuyến khích các nhà quảng cáo chọn để quảng cáo. Còn danh sách đen là những nghệ sĩ vi phạm trong quảng cáo có xử phạt, tái phạm./.