Phù hợp với khả năng chi trả, nhà trọ, chung cư mini dù không bảo đảm an toàn phòng cháy chữa cháy (PCCC) lâu nay đã trở thành lựa chọn của sinh viên và người lao động nghèo. Luật Nhà ở, Luật PCCC sửa đổi đã được Quốc hội thông qua, Bộ Xây dựng sẽ đưa ra tiêu chuẩn PCCC cho chung cư mini dưới 7 tầng, nhà ở riêng lẻ cho thuê trọ như thế nào?
Có lỗi không thể khắc phục
Sau đợt kiểm tra về an toàn PCCC, ông Văn Chiến, chủ sở hữu chung cư mini tại quận Cầu Giấy được lực lượng chức năng yêu cầu phải hoàn thành một số hạng mục: bổ sung thêm cửa chống cháy lan, kéo, kìm, búa.
“Tôi nhận thức rõ phải bảo đảm an toàn PCCC thì mới kinh doanh dịch vụ nhà trọ. Có an toàn về PCCC thì mới tránh được rủi ro về tài sản, sức khoẻ, tính mạng, bản thân mình cũng tránh được rủi ro pháp lý. Đến nay tôi đã hoàn thành các hạng mục mà lực lượng chức năng yêu cầu…”, ông Chiến khẳng định.
.jpg)
Ông Nguyễn Đình Bình, Đội trưởng Đội PCCC địa bàn dân cư số 8, phường Đội Cấn, quận Ba Đình cho biết, trên địa bản có một cơ sở cho thuê ngủ, với diện tích chỉ 2 - 3 m2, với 6 tầng thì cơ sở này có thể cho thuê đến 50 khách. Theo yêu cầu của cơ quan chức năng, cơ sở này phải dừng hoạt động, di dời toàn bộ khách để hoàn trả hiện trạng. Chủ cơ sở đã tháo gỡ vách ngăn, mỗi tầng chỉ còn 2 phòng cho thuê, thay vì 8 phòng như trước. Lối thoát hiểm cũng đã được mở tại tất cả các tầng. “Qua tuyên truyền, chủ cơ sở đã khắc phục được 80%. Sau này chúng tôi tiếp tục kiểm tra những gì mà còn tồn tại phải khắc phục nốt”, ông Nguyễn Đình Bình cho hay.
Nhà trọ tại H6, H7 có diện tích 107 m2, với 7 tầng, tổng số 23 phòng tại ngõ 133, Nguyễn Trãi (Thanh Xuân, Hà Nội) cũng thuộc diện được cơ quan chức năng yêu cầu khắc phục lỗi an toàn PCCC. Chị Thuỳ Linh, quản lý nhà trọ này cho hay, toà nhà mới được hoàn thiện và đưa vào sử dụng 7 tháng nay, các thiết bị PCCC đã lắp đặt đầy đủ, chưa có cửa thoát hiểm dự phòng. “Theo yêu cầu, nhà trọ đã khắc phục bằng cách tiến hành ngăn phòng để xe, tạo ra lối thoát hiểm. Quá trình khắc phục nhanh nên những người đang ở trọ không phải di chuyển đến nơi ở khác. Giờ khách hàng rất quan tâm về an toàn PCCC, họ đến tận nơi để tìm hiểu thì mới yên tâm thuê nhà. Thời điểm này giá cho thuê không tăng, nhu cầu người thuê cũng không biến động nhiều”, chị Linh tâm sự.
Theo tìm hiểu của phóng viên, để chấn chỉnh các cơ sở cho thuê trọ, chung cư mini không bảo đảm PCCC, Công an quận Ba Đình đã có nhiều văn bản gửi đến Công ty điện lực Ba Đình thông báo cơ sở không bảo đảm an toàn PCCC, cần phải có những biện pháp để giảm, ngừng cung cấp điện. Được biết, sau thời gian được yêu cầu khắc phục bảo đảm PCCC, lực lượng chức năng sẽ tái kiểm tra các cơ sở cho thuê trọ để xem xét, cơ sở nào đáp ứng yêu cầu mới được hoạt động trở lại.
Theo thống kê của cơ quan chức năng, các cơ sở kinh doanh nhà trọ, chung cư mini vi phạm chủ yếu là các lỗi liên quan đến lối thoát nạn, không bảo đảm hệ thống PCCC, hệ thống điện…
Nhưng với quy định mới, do đặc thù ngõ ngách chật hẹp của Hà Nội thì chỉ xét riêng tiêu chuẩn về đường giao thông cho phương tiện chữa cháy làm nhiệm vụ đã có thể đặt hầu hết các nhà trọ, chung cư mimi ra ngoài vòng pháp luật, vì không thể khắc phục được lỗi. Bảo đảm PCCC cho nhà trọ, chung cư mini có thể làm “cháy” nhu cầu của người thu nhập thấp?
Xoay xở tìm phòng trọ
Dạo một vòng quanh khu vực chợ Hải Bối (Đông Anh, Hà Nội), nơi tập trung nhiều dãy nhà trọ cho công nhân, trước mắt chúng tôi là những dãy nhà trọ 3-4 tầng, xây úp mặt vào nhau, lối đi duy nhất gần như bị lấp kín bởi xe máy. Tại đây, phòng trọ có diện tích khoảng 9-10 m2, nhưng có đến 4-5 công nhân sống chung. “Buổi tối nhiều công nhân mang bếp ga mini ra ngay lối đi chung để nấu nướng. Xe máy, xe đạp điện dựng sát chỗ đun nấu, nếu cháy nổ xảy ra thì không biết hậu quả sẽ như thế nào. Biết là điều kiện vệ sinh, an ninh, PCCC còn hạn chế, song vì thu nhập thấp nên tôi đành phải thuê trọ…”, một công nhân xin giấu tên bày tỏ.
Trên thực tế, nhà ở biến tướng thành nhà trọ, chung cư mini hầu hết không đáp ứng yêu cầu an toàn PCCC, nhưng vì giá rẻ nên những nơi đó là lựa chọn của người lao động và sinh viên. Bởi thế, thông tin về việc Công an TP Hà Nội yêu cầu 16.479 nhà trọ và 22 chung cư mini tạm dừng hoạt động, ký cam kết khắc phục, đã khiến nhiều người băn khoăn, lo lắng.
Em Nguyễn Thị Thanh Hằng ở phường Đội Cấn (Ba Đình, Hà Nội) cho biết, khi điện thoại hỏi thuê nhà trọ thì có chủ cơ sở bảo vài bữa nữa hoàn thành điều kiện an toàn PCCC, nhưng có cơ sở khẳng định đã đáp ứng đầy đủ yêu cầu. “Khi đến nhà trọ thấy an toàn PCCC không đúng với thực tế ảnh đăng trên quảng cáo nên em cũng khá mất thời gian để tìm thuê phòng trọ…”, Thanh Hằng nói.
Tại các cơ sở kinh doanh nhà trọ, chung cư mini bị đình chỉ hoạt động do không bảo đảm an toàn PCCC thì những người đang thuê trọ cũng đang loay hoay đi tìm nơi ở mới. Em Nguyễn Hải Linh, sinh viên năm thứ 2, Đại học Điện lực Hà Nội cho biết, hơn 1 tháng trước, chủ nhà trọ thông báo cơ sở đã bị lực lượng chức năng tạm đình chỉ hoạt động do không bảo đảm an toàn về PCCC. “Không tìm được phòng trọ ở gần khu vực trường đang theo học nên em phải chuyển đồ đạc đến ở nhờ một người bạn học cùng trường”, Nguyễn Hải Linh chia sẻ.
Theo đánh giá của các chuyên gia, Hà Nội tiến hành cuộc tổng rà soát, kiểm tra các cơ sở kinh doanh nhà trọ về bảo đảm an toàn PCCC là việc cần thiết. Tuy nhiên nhiều ý kiến cho rằng, phía cơ quan chức năng cần phải có giải pháp hài hòa, đúng luật nhưng vẫn bảo đảm được nhu cầu, lợi ích của các bên.
“Chuẩn” nào cho nhà trọ, chung cư mini?
Trước thời điểm ngày 1/8/2024, pháp luật quy định cá nhân, tổ chức phải đáp ứng điều kiện kinh doanh nhà trọ, chung cư mini cụ thể như sau: có giấy phép xây dựng; giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự; giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh. Về tiêu chuẩn an toàn PCCC phải có nội quy, biển báo, biển cấm, sơ đồ/biển chỉ dẫn về PCCC, thoát nạn đúng chuẩn; có phương án chữa cháy đã được phê duyệt;… Tuy nhiên, trên thực tế nhiều nhà trọ, chung cư mini là dạng biến tướng từ nhà ở riêng lẻ do nằm trong những khu ngõ ngách nhỏ, nên hầu hết đều thiếu điều kiện PCCC.
Kể từ ngày 1/8/2024, cá nhân, tổ chức bên cạnh việc phải tuân thủ các quy định pháp luật về kinh doanh nhà trọ, chung cư mini, còn phải tuân thủ các quy định về an toàn PCCC. Theo đó, đối với các công trình chung cư mini có quy mô dưới 7 tầng (hoặc có chiều cao PCCC dưới 25m), thuộc phạm vi điều chỉnh của TCVN Nhà ở riêng lẻ, yêu cầu chung về thiết kế sẽ do Bộ Xây dựng và Bộ công an phối hợp biên soạn. Ông Vũ Ngọc Anh, Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ và Môi trường, Bộ Xây dựng, cho biết: “Tiêu chuẩn này đã trình Bộ KH-CN thẩm định lần 2 để ban hành. Trong đó chung cư mini dưới 7 tầng xây mới, hay cải tạo, chuyển đổi công năng, thay đổi mục đích sử dụng, kinh doanh hỗn hợp phải áp dụng quy chuẩn mới này. Đặc biệt đối với vấn đề an toàn PCCC”.
Còn đối với chung cư mini có quy mô cao từ 7 tầng trở lên (hoặc có chiều cao phòng cháy chữa cháy từ 25m trở lên) sẽ thuộc phạm vi điều chỉnh của QCVN 06:2022/BXD cùng sửa đổi 1:2023 QCVN 06:2022/BXD do Bộ Xây dựng và Bộ Công an phối hợp biên soạn đã được ban hành trước đó .
Bên cạnh đó, Nghị định 95/2024/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 1/8/2024, quy định chi tiết một số điều của Luật Nhà ở 2023, quy định, trường hợp chung cư mini từ 2 tầng trở lên có thiết kế căn hộ để bán hoặc từ 20 căn hộ trở lên để cho thuê thì nhà đầu tư phải đáp ứng điều kiện về chủ đầu tư dự án nhà ở (phải thành lập doanh nghiệp, đáp ứng điều kiện về năng lực tài chính…). Với tòa nhà chung cư mini quy mô dưới 20 căn hộ, dù không phải đáp ứng điều kiện về chủ đầu tư dự án nhà ở nhưng phải tuân thủ các yêu cầu xây dựng theo quy định của Bộ Xây dựng, đáp ứng điều kiện về PCCC và điều kiện về đường giao thông để phương tiện chữa cháy thực hiện nhiệm vụ.
Theo TS.KTS Trần Minh Tùng, Trưởng Bộ môn Kiến trúc dân dụng, Khoa Kiến trúc và Quy hoạch, Đại học Xây dựng Hà Nội, chung cư là căn hộ có diện tích từ 45 m2 trở lên, còn trong quy chuẩn về thiết kế nhà chung cư, căn hộ tối thiểu phải 25m2, như vậy chung cư mini sẽ cung cấp những căn hộ có diện tích 25-40m2. Việc chuyển đổi nhà ở riêng lẻ sang nhà ở chung cư hoặc nhà ở tập thể thì vẫn phải tuân thủ các quy định về an toàn PCCC.
Bên cạnh đó, cần siết chặt công tác thiết kế, cấp phép, thẩm định xây dựng các công trình; thường xuyên kiểm tra, rà soát hệ thống PCCC của các chung cư nói chung và chung cư mini sau khi đã đưa vào sử dụng, để tránh hậu quả đáng tiếc xảy ra.
Theo luật sư Nguyễn Mạnh Thuật, Giám đốc Văn phòng luật sư Đông Nam Á, đáp ứng nhu cầu nhà ở, nhà trọ, chung cư mini đang phát triển mạnh mẽ, việc siết chặt quy chuẩn an toàn là cần thiết, bảo đảm sự an toàn và tránh những rủi ro tiềm ẩn. Vì thế, các cơ quan chức năng cần thúc đẩy việc xây dựng và áp dụng các quy định, tiêu chuẩn rõ ràng về an toàn xây dựng, PCCC.
Ông Hoàng Hải, Cục trưởng Cục quản lý nhà và thị trường bất động sản, cho biết, Bộ Xây dựng đang tiếp tục hoàn thiện các quy định hướng dẫn thi hành, đồng thời đã có văn bản gửi các địa phương về việc tổ chức rà soát, kiểm tra, phân loại các cơ sở kinh doanh, siết chặt hoạt động xây dựng mới; cùng với đó là có giải pháp xử lý, khắc phục đối với những trường hợp chưa đủ điều kiện về PCCC để họ có thể tiếp tục được kinh doanh một cách an toàn.