Trang bị đồ dùng, bếp ăn bán trú cho điểm trường mầm non vùng cao, cho vay vốn để mua máy ấp trứng, nuôi dê, sản xuất chè,… là một trong những việc làm thiết thực hỗ trợ phụ nữ dân tộc thiểu số phát triển sinh kế, nhằm thúc đẩy quyền kinh tế của phụ nữ, giảm bớt gánh nặng làm việc nhà không được trả lương...

Mô hình bán trú tại các điểm trường mầm non

“Nâng cao quyền năng kinh tế của phụ nữ ở Việt Nam” (AWEEV) là một dự án hỗ trợ phát triển sinh kế do phụ nữ làm chủ. Dự án do chính phủ Canada hỗ trợ thông qua Tổ chức CARE tại Việt Nam.

Tới một điểm trường thuộc trường mầm non Xuân Hoà, xã Tiên Nguyên, huyện Quang Bình, tỉnh Hà Giang, tôi thấy niềm hạnh phúc của các vị phụ huynh nơi đây. Tại đây có 11 điểm trường, trong đó có 4 điểm trường được AWEEV tài trợ cho việc bán trú. Ở điểm trường này không có đầu bếp mà phụ huynh cắt cử nhau nấu ăn cho các con. 7h mỗi sáng, khi biết được sĩ số các con, cô giáo sẽ báo cho vị phụ huynh được cắt cử nấu ăn hôm đó sĩ số để vị phụ huynh này đi ra chợ cách đó 500m mua thực phẩm về nấu cho 30 học sinh của điểm trường ăn.

Ông Phùng Vàn Châu, một phụ huynh được phân công đến nấu ăn cho các cháu cho biết, buổi sáng mỗi nhà sẽ chuẩn bị túi gạo nhỏ kèm theo mấy ngàn đồng để con nộp mua thức ăn. Còn rau thì ai được phân công nấu ăn ngày hôm đó sẽ đem rau nhà mình đi nấu cho cả lớp. Trước khi con ăn bán trú ở trường, phụ huynh một ngày mất 4 lần đưa đón con đi về. Nay chỉ cần đưa đi đón về, chúng tôi có thời gian để làm nhiều việc hơn, kiếm tiền cho gia đình”.

Bà Bùi Hồng Hạnh, Hiệu trưởng mầm non Xuân Hoà cho biết, những năm trước, nhà trường không thể tổ chức bán trú cho các cháu do hạn chế về cơ sở vật chất. Nhiều phụ huynh đã cho con ở nhà thay vì phải mất công đưa đón ngày 4 lần. Năm 2023 - 2024, dự án AWEEV cung cấp dụng cụ nấu ăn, tủ lưu mẫu thực phẩm, chăn đệm ngủ để nhà trường thực hiện mô hình bán trú. Vì vậy, phụ huynh cho con đi học nhiều hơn.

“Nhà trường mong dự án của Tổ chức CARE tại Việt Nam tiếp tục tài trợ để mô hình bán trú được mở rộng tại nhiều điểm trường trong toàn xã. Điều này không chỉ giúp nhà trường chăm sóc tốt hơn cho các con mà còn giúp chị em phụ nữ DTTS nơi đây có thời gian để làm kinh tế, góp phần quan trọng trong việc xóa đói giảm nghèo”, bà Hạnh bày tỏ.

Được vay 5 triệu đồng mà thoát nghèo

Trương Thị Nhầu (sinh năm 1995) là người dân tộc Dao, sinh sống tại thôn Hồng Sơn, xã Tiên Nguyên - xã đặc biệt khó khăn của huyện Quang Bình, tỉnh Hà Giang. Là hộ nghèo, tài sản của cả nhà chỉ có 2 con trâu thì tháng 8/2022, 2 con trâu bị lũ cuốn trôi. “Thời điểm đó, vợ chồng em suy sụp lắm. Bố mẹ hai bên đã mất, không có chỗ dựa, 2 con còn nhỏ. Tiền vay mua trâu còn chưa trả hết” - chị Nhầu nhớ lại.

1 năm sau, tháng 9/2023, chị Nhầu được giới thiệu tham gia nhóm sinh kế nuôi dê, nhóm nằm trong dự án AWEEV. Chị Nhầu được hỗ trợ vay 5 triệu đồng không tính lãi để mua 2 con dê giống về chăn nuôi. Chưa đầy 9 tháng sau, 2 con dê đã sinh thêm 5 dê con. Nhẩm tính với giá dê hiện tại khoảng 125.000 đồng/kg, chị Nhầu đã có số vốn kha khá.

Trong nhóm sinh kế nuôi dê ở thôn Hồng Sơn còn có nhiều thành viên khác được vay vốn. Dự án của tổ chức CARE hỗ trợ 40 triệu đồng, mỗi chị em được vay tối đa 5 triệu đồng, vay quay vòng. Các hộ được vay trong thời hạn 18 tháng, chia làm 2 lần trả gốc để dành cho các chị em khác vay. Số dê giống mua về đều sinh trưởng tốt và tăng đàn nhanh.

Câu chuyện của chị Hủng Thị Dạng, dân tộc Pà Thẻn (thôn Thượng Bình, xã Yên Thành, huyện Quang Bình) thêm một ví dụ về sự nỗ lực vươn lên nắm vị thế làm chủ kinh tế. Thôn Thượng Bình là một trong những vùng trồng chè nổi tiếng ở Quang Bình. Thấy tiềm năng của thị trường chè và những cách có thể làm để cải thiện thu nhập của người trồng chè, chị Dạng nghĩ tới việc mở xưởng chế biến chè thành phẩm. Đầu năm 2023, CARE tổ chức cuộc thi hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp, chị Dạng tham gia và thuyết phục được Ban tổ chức hỗ trợ một phần chi phí, máy móc thiết bị và đào tạo kỹ thuật chế biến trà. “Trước khi làm về trà, thu nhập của tôi khoảng 3 - 4 triệu đồng/tháng. Nhưng hiện nay, tôi được 7 - 8 triệu đồng/tháng, kinh tế gia đình khởi sắc hơn” - chị Dạng chia sẻ.

Xã Yên Thành còn có nhóm tiết kiệm tự quản thôn Yên Lập, được thành lập vào tháng 6/2023 với 18 thành viên là phụ nữ dân tộc Tày trong thôn. Vào ngày 7 hằng tháng, các cuộc họp tiết kiệm và cho vay định kỳ được tổ chức. Dự án AWEEV cung cấp vốn sinh kế cho nhóm 30 triệu đồng, nhờ đó, đợt đầu tiên 10 hộ được vay vốn quay vòng không lãi suất trong 6 tháng để phát triển đàn vịt nuôi.

Nâng cao vị thế của phụ nữ DTTS

Chị Nguyễn Thị Quyên, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Quang Bình (Hà Giang), cho biết, huyện có 6/15 xã nằm trong vùng dự án của CARE. Đây đều là những xã khó khăn, có những thôn, bản còn chưa có điện lưới. Sau khi dự án của CARE triển khai đã tác động rất lớn đến việc phát triển phát triển KT-XH trên địa bàn huyện, nhất là góp phần xoá đói giảm nghèo cho đồng bào DTTS. Năm 2022, tỷ lệ hộ nghèo toàn huyện là 15,08%; đến cuối 2023 giảm còn 9,24%. Tỷ lệ hộ cận nghèo năm 2022 là 11,32%, nay còn 7,83%.

Theo chị Quyên, dự án của Tổ chức CARE đã tác động đến mọi mặt của người phụ nữ, hỗ trợ chị em tư liệu sản xuất như máy thái chuối, bếp tiết kiệm củi, xây dựng các điểm trường để các bà mẹ bớt thời gian việc nhà, bớt thời gian chăm con để có thời gian làm kinh tế gia đình, thời gian chăm lo cho bản thân.

Nhận thức của cộng đồng, của người đàn ông đối với người phụ nữ đã thay đổi rõ rệt. Từ những việc trước đây mặc định dành cho phụ nữ thì hiện nay đã có sự chia sẻ của các ông chồng. Hiện trong 6 xã có 32 nhóm sinh kế, tín dụng tiết kiệm tự quản với 732 thành viên, đã cho 147 chị vay, với số tiền tiết kiệm hằng năm lên đến gần 1 tỷ đồng. Tác động từ dự án còn giúp chị em có những ý tưởng kinh doanh mới chỉ ấp ủ trong đầu thì CARE và các đối tác của CARE hình thành lên các kế hoạch xây dựng. Nhiều chị đã thành công từ ý tưởng khởi nghiệp này”./.

Thanh Loan