Với kỳ vọng hình thành được vùng trồng rau hoa xứ lạnh, tỉnh Kon Tum đã chấp thuận cho 49 dự án đầu tư vào lĩnh vực này ở Măng Đen với tổng vốn đăng ký trên 1.600 tỷ đồng và đã giao cho doanh nghiệp hơn 1.400ha đất.

Và những dự án “chết lâm sàng”

Dạo một vòng quanh thôn Măng Đen, xã Đắk Long, huyện Kon Plông tới đâu cũng đụng đất dự án rau hoa xứ lạnh. Nhưng quang cảnh ở đây không phải là những vườn rau hoa xanh mướt, mà là lều lán tả tơi và đất đai như bị con người ruồng bỏ. Hai bên đường vào làng Tu Rằng cũng như khu 37 hộ dân, trước đây là rừng tự nhiên và rừng thông giờ thành đất dự án. Rừng thì chắc chắn đã mất còn rau hoa chẳng mấy người trồng.

Dự án nông trại hữu cơ Kon Tum Bellest 1,2

Dự án nông trại hữu cơ tổng hợp sản xuất rau củ quả xứ lạnh xuất khẩu, kết hợp chăn nuôi của Công ty TNHH Kon Tum Bellest ở tiểu khu 486 và 487 khởi công rầm rộ rồi nhanh chóng "chết lâm sàng".

Nằm ở vị trí đắc địa với tổng diện tích lên tới 105ha, dự án này khởi công vào tháng 4/2015, có tổng vốn đầu tư trên 67 tỷ đồng do 3 nhà đầu tư của Việt Nam, New Zealand và Hàn Quốc thực hiện. Nếu đúng cam kết, hết năm nay mỗi năm nông trại này cho sản phẩm là 45 tấn rau, củ, đậu hạt; 1.200 tấn dâu tây và 13.200 heo mẹ, heo thịt. Thế nhưng dù chỉ còn hơn một tháng nữa là dự án hết tiến độ thực hiện đầu tư, song những gì mà doanh nghiệp làm được mới chỉ là gần hoàn thành việc khai hoang và trồng được 20ha cây bơ hass - vốn không phải là mục tiêu ban đầu của dự án.

Đây cũng chính là chiêu trò đối phó phổ biến của không ít nhà đầu tư khi đã nắm được dự án trong tay. Theo người dân địa phương, doanh nghiệp đối phó bằng cách chuyển từ trồng rau hoa sang trồng cây ăn quả. Không đúng mục đích ban đầu đề ra, nhưng đất ở đây không thể gọi là bỏ hoang được, vì họ san ủi sạch sẽ, cứ cỏ cao là cắt.

Dự án nuôi trồng sản xuất dược liệu và rau hoa xứ lạnh rộng trên 24ha

Có thể kể đến những dự án đầu tư trồng cây thuốc và khu du lịch sinh thái rộng 40ha của Công ty cổ phần Huỳnh Tấn; Dự án trồng rau sạch và hoa chất lượng cao diện tích 106ha của Công ty TNHH Một thành viên Măng Đen - Vila; Dự án nuôi trồng sản xuất dược liệu và rau hoa xứ lạnh rộng trên 24ha của Công ty cổ phần và Đầu tư thương mại 16/3...

Bên ngoài vẻ hoang tàn ở hầu hết các dự án rau hoa xứ lạnh Măng Đen, bên trong đang có những đợt sóng ngầm dữ dội mang tên cho thuê, sang nhượng, thậm chí bán đất dự án.

Từ đầu năm 2018 đến nay, giá đất dự án ở đây bị đẩy lên phổ biến từ 700 triệu đồng đến 1 tỷ đồng mỗi hecta. Chỉ sau một thời gian ngắn, không ít doanh nhân, doanh nghiệp đã lộ diện là những nhà đầu tư theo kiểu xí phần, nội lực thiếu, kinh nghiệm yếu và mục tiêu nhắm tới là đất đai chứ không phải sản xuất rau hoa xứ lạnh.

Tiềm năng đất đai bị bỏ phí

Không ít chuyên gia cho rằng, chỉ với những dự án rau hoa sản xuất theo hướng nông nghiệp công nghệ cao mà mỗi dự án giao tới hàng chục, thậm chí cả trên 100ha đất là điều vượt ngoài tưởng tượng.

Thực tế cho thấy vẫn có doanh nghiệp đeo bám dự án, tuân thủ mục tiêu sản xuất đề ra. Nhưng việc lựa chọn không đúng nhà đầu tư dẫn đến tiềm năng đất đai bị bỏ phí và gây khó khăn trong công tác quản lý. Trớ trêu đang xảy ra đối với các doanh nghiệp thực sự muốn đầu tư sản xuất đến sau. Trong khi địa phương không còn quỹ đất giới thiệu thì một diện tích đất lớn đang bị các nhà đầu tư đến trước chiếm giữ với thời hạn tới 50 năm và để không. Bên cạnh đó đã có một số diện tích đất dự án rau hoa xứ lạnh giờ biến thành đất ở sau những cuộc mua bán trao tay.

Tình trạng dự án chậm tiến độ không chỉ xảy ra đối với 49 dự án rau hoa xứ lạnh mà còn xảy ra với 47 dự án còn lại thuộc các lĩnh vực: du lịch sinh thái, nuôi cá nước lạnh…

Chính quyền và ngành chức năng tỉnh Kon Tum cần phải nhanh chóng có giải pháp để thanh lọc được những nhà đầu tư nội lực thiếu, kinh nghiệm yếu; những dự án đầu tư theo kiểu xí phần, trục lợi đất đai mới mong phát huy được tiềm năng vùng đất quý Măng Đen.