Bầu cử tổng thống hay quốc hội và thậm chí cả trưng cầu dân ý ở trên khắp thế giới chứ không phải chỉ có trên châu lục này vốn là chuyện bình thường, là chuyện cũ được định kỳ lặp lại. Ở Slovakia và Ukraine cũng là hai cuộc bầu cử tổng thống theo thời hạn đã quy định trong hiến pháp chứ không phải bất ngờ. Cử tri ở đó đều đã được chuẩn bị về tâm lý và nhận thức, đều có đủ thời gian để suy ngẫm kỹ càng và xem xét thấu đáo trước khi quyết định lựa chọn ủng hộ ứng cử viên nào. Dù vậy, kết quả bầu cử cũng vẫn là mới lạ. Hai cuộc bầu cử này đặc biệt chứ không bình thường chính nhờ đó.

Ở Slovakia, trong vòng đầu với nhiều ứng cử viên tổng thống cũng như ở vòng sau với chỉ có 2 ứng cử viên tổng thống, bà Zusanna Caputova đều giành về đa số áp đảo và vượt hơn hẳn tất cả những ứng cử viên tổng thống khác, trở thành nữ tổng thống đầu tiên trong lịch sử ở đất nước này. Bà Caputova được bầu làm tổng thống Slovakia khi bản thân không phải là chính trị gia chuyên nghiệp và cách đây chỉ có 3 tháng thôi gần như chưa nổi danh gì ở cả trong nước lẫn thế giới bên ngoài. Người mới hoàn toàn trên chính trường mà được cử tri tín nhiệm và tin cậy hơn tất cả các ứng cử viên là chính trị gia chuyên nghiệp, gạo cội và lừng danh của đất nước này.

Ở Ukraine, cử tri đã lựa chọn từ tổng cộng 39 ứng cử viên tổng thống ra được 2 ứng cử viên cho vòng bầu cử thứ hai, đấu loại trực tiếp với nhau, vào ngày 21/4 tới. Một người trong số ấy là tổng thống đương nhiệm Petro Poroshenko. 5 năm trước đây, ông Poroshenko từ thương trường nhảy vào chính trường, từ tỷ phú trở thành chính trị gia và giành về ở ngay vòng bầu cử tổng thống đầu tiên 55% phiếu bầu. Nhưng ở vòng bầu cử vừa rồi, chỉ còn có 18% cử tri bỏ phiếu bầu ông Poroshenko. Cựu thủ tướng Julia Timoshenko phải chấp nhận kết quả còn thê thảm hơn với hơn 14%. Thắng cử vang dội tại vòng 1 thuộc về người mới hoàn toàn trên chính trường là danh hài Volodymyr Zelensky với 30% phiếu bầu.

Tổng thống ở Slovakia không có thực quyền. Nhưng sự đắc cử của bà Caputova vẫn là dấu ấn lịch sử ở nơi đó và có tác động mạnh mẽ không chỉ đối với tương lai tới đây của Slovakia mà còn cả của khu vực Trung và Nam Âu cũng như EU bởi thông điệp phát đi từ kết quả bầu cử này là chủ nghĩa dân tuý và cực hữu, cực đoan không những không được chấp nhận mà còn bị đẩy lùi, Slovakia sẽ không như một vài thành viên EU khác trên phương diện này. Đối với EU, diễn biến ấy với thông điệp ấy có ý nghĩa rất quan trọng bởi EU đang hướng đến cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu diễn ra từ ngày 23 - 25/5 tới mà hiện tại mọi kết quả thăm dò dư luận đều cho thấy là phe dân tuý và cực hữu sẽ thắng lớn. Phe này chắc sẽ không giành về được đủ đa số cần thiết trong Nghị viện châu Âu mới để được cử người của họ vào cương vị chủ tịch Uỷ ban EU nhưng chỉ cần trở thành lực lượng chính trị lớn mạnh thôi trong đó cũng đã đủ để khiến EU như thể bị ác mộng giữa ban ngày.

Cương lĩnh tranh cử của ông Poroshenko và ông Zelensky thật ra không khác nhau cơ bản gì. Người nào rồi đây cầm quyền ở Ukraine thì cũng như nhau cả thôi về đối nội, nhưng về đối ngoại thì có thể khác nhau. Ông Zelensky chủ trương đối thoại với Nga chứ không cự tuyệt đối thoại với Nga như ông Poroshenko và không dễ để EU và NATO sai bảo như ông Poroshenko.

Ở cả hai nơi, điều giống nhau là cử tri thất vọng và mất lòng tin vào nền chính trị hiện tại với giới chính trị gia chuyên nghiệp hiện tại. Cử tri mong muốn có mới mẻ và thay đổi thật sự về cả đường lối chính sách của chính quyền lẫn nhân sự. Biết đâu đấy, cái mới lạ này trong chuyện cũ rồi sẽ lan toả ra khắp cả châu lục.