Chia rẽ trong NATO về thỏa thuận hòa bình tương lai Nga - Ukraine

Với việc chiến tranh đã bước vào tháng thứ hai, phương Tây đang đối mặt với tình thế tiến thoái lưỡng nan về những điều kiện mà Ukraine có thể chấp nhận được trong một thỏa thuận hòa bình với Nga, đặc biệt liên quan đến những đảm bảo an ninh mà các thành viên của liên minh này có thể cung cấp cho Kiev.

Bên cạnh đó, cũng có những sự chia rẽ trong NATO về việc hỗ trợ thêm vũ khí cho Ukraine hay câu hỏi về việc liệu trao đổi với Tổng thống Nga Vladimir Putin có mang lại hiệu quả hay không, Bloomberg dẫn lời các nguồn tin thân cận cho hay.

Một số khác biệt đã xuất hiện vào cuối tuần trước sau khi Tổng thống Mỹ Joe Biden nói rằng Tổng thống Putin “không thể tiếp tục nắm quyền” - bình luận làm dấy lên nhiều tranh cãi và lo ngại.

"Chúng ta không nên leo thang căng thẳng, dù là qua lời nói hay hành động", Tổng thống Pháp Emmanuel Macron nhận định với một kênh truyền hình Pháp khi được hỏi về những bình luận của Tổng thống Biden. Để tránh đối đầu quân sự, mục tiêu là đạt được lệnh ngừng bắn hiện nay và sau đó Nga phải rút quân, chuyển qua các biện pháp ngoại giao, ông Macron cho hay.

Đức cũng có cùng lập trường với Pháp. Người phát ngôn của Thủ tướng Đức Olaf Scholz - ông Steffen Hebestreit nói với báo giới hôm 28/3 rằng: "Giữa những tình huống tồi tệ mà chúng ta phải đối mặt trong những ngày tới và thực sự là trong những tuần tới, ưu tiên cao nhất hiện nay là đạt được lệnh ngừng bắn".

Đức phản đối việc điều lực lượng gìn giữ hòa bình của NATO tới Ukraine và từ chối thiết lập vùng cấm bay. Thủ tướng Đức khẳng định, ông sẽ "làm mọi thứ để hỗ trợ Ukraine" và hiện nay "trừng phạt là công cụ chính" nhằm chống lại Nga.

Ông Scholz đã thảo luận về tiến trình đàm phán Nga - Ukraine với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy ngày 28/3.

Tại Hội nghị Thượng đỉnh NATO vào tuần trước, ông Scholz cảnh báo không nên tiến hành bất kỳ bước đi vội vã nào, chẳng hạn như việc từ bỏ thỏa thuận Sáng lập quan hệ Nga - NATO (Founding Act of Russia - NATO). Việc từ bỏ thỏa thuận này sẽ vĩnh viễn "đóng cánh cửa" ngoại giao với Moscow và chấm dứt những cam kết mang tính ràng buộc về việc triển khai lực lượng của hai bên, hai nguồn tin thân cận với vấn đề cho hay.

Cũng theo những nguồn tin này, mặc dù sự hợp tác với Nga trong tương lai gần khó có khả năng xảy ra nhưng chính phủ Đức coi việc duy trì thỏa thuận Sáng lập quan hệ Nga - NATO vẫn có vai trò cần thiết. Chấm dứt thỏa thuận này sẽ chỉ là động thái mang tính biểu tượng và không giúp ích gì cho việc chấm dứt chiến tranh.

Người đứng đầu Hội đồng châu Âu Charles Michel cũng cho rằng EU cần tiếp tục đối thoại với Nga về tình hình Ukraine, đồng thời tăng cường khả năng phòng thủ của mình.

Tuy nhiên, những thành viên NATO khác lại cho rằng lập trường mà Đức và Pháp đang theo đuổi với Nga sẽ phản tác dụng và có thể đem lại lợi thế cho Moscow.

Anh, Ba Lan, cùng với các quốc gia Trung và Đông Âu - ngoại trừ Hungary, đều bày tỏ hoài nghi về việc Nga và Ukraine đàm phán được một thỏa thuận hòa bình có thể chấp nhận được.

Thậm chí, một nhà ngoại giao từ một nước Đông Âu đã nhận định rằng, những bên thúc đẩy Ukraine đồng ý với thỏa thuận hòa bình mà không có điều khoản Nga rút toàn bộ quân là những người đang "ủng hộ Tổng thống Putin".

Thủ tướng Anh Boris Johnson cũng bày tỏ hoài nghi về triển vọng đạt được thỏa thuận hòa bình giữa Nga và Ukraine với những điều khoản có thể chấp nhận được.

Hai nhà ngoại giao khác cũng nhận định với Bloomberg rằng họ lo ngại Tổng thống Pháp Macron có thể sẽ thúc đẩy Tổng thống Ukraine đồng ý với tình trạng trung lập theo các điều khoản của Nga để đổi lấy lệnh ngừng bắn. Tuy nhiên, họ cũng lưu ý rằng ông Macron đã khẳng định rõ sẽ phản đối yêu cầu của Nga liên quan đến vấn đề chủ quyền và sự toàn vẹn lãnh thổ của Ukriaine.

Tổng thống Ukraine Zelensky cho biết ông sẵn sàng chấp nhận tình trạng trung lập như một phần trong thỏa thuận hòa bình với Nga nhưng thỏa thuận đó phải đi cùng những đảm bảo an ninh và phải được đưa ra trong một cuộc trưng cầu dân ý.

Những câu hỏi để ngỏ

Một trong những nhà ngoại giao trên nhận định, việc để ngỏ câu hỏi về lãnh thổ của Ukraine cho những cuộc trao đổi trong tương lai có nguy cơ lặp lại những sai lầm trong quá khứ và sẽ làm phức tạp thêm mức độ của bất kỳ đảm bảo an ninh nào. Một quan chức cấp cao Tây Âu đã đặt câu hỏi về việc liệu những đảm bảo an ninh có áp dụng với biên giới được quốc tế công nhận của Ukraine hay không, hoặc có áp dụng với biên giới sau chiến tranh hay không.

Tổng thống Macron cho biết ông đã trao đổi với Tổng thống Putin theo đề nghị từ Tổng thống Ukraine Zelensky, cũng như đang cố gắng đảm bảo việc thiết lập các hành lang nhân đạo. Theo một quan chức điện Elysee, Pháp sẽ không làm bất kỳ điều gì mà không tham vấn Tổng thống Zelensky. Pháp cũng sẽ yêu cầu Nga rút toàn bộ quân khỏi Ukraine và Tổng thống Macron sẽ lên tiếng công khai về lập trường này.

Tổng thống Zelensky đã nhiều lần khẳng định ông sẽ không nhượng bộ về lãnh thổ.

Các nước châu Âu cũng chia rẽ về việc liệu họ có nên mở rộng quy mô của lệnh trừng phạt với ngành năng lượng Nga hay không.

Một khía cạnh bất đồng khác giữa các nước NATO là họ nên tăng cường hỗ trợ vũ khí cho Ukraine ở mức độ nào giữa những lo ngại về phản ứng của Nga. Các nhà lãnh đạo từ Anh, các nước vùng Baltics và hầu hết các nước Đông Âu kêu gọi các đồng minh NATO cung cấp thêm vũ khí cho Ukraine, đặc biệt là khả năng phòng không để nước này đẩy lùi các cuộc tiến công của Nga.

Tuy nhiên, dù vẫn cung cấp hỗ trợ quân sự cho Ukraine nhưng chính phủ một số nước Tây Âu cho rằng sẽ có một vài hạn chế về những loại vũ khí có thể cung cấp do lo ngại căng thẳng có thể leo thang ngoài tầm kiểm soát.

Một quan chức Pháp cho biết, việc gửi xe tăng - điều mà ông Macron đã công khai bác bỏ, và các chiến đấu cơ sẽ "châm dầu vào lửa" cho cuộc xung đột Nga - Ukraine.

Trong khi đó, một nguồn tin thân cận với giới quan sát ở Moscow đã khen ngợi ông Macron khi nói rằng lập trường của nhà lãnh đạo Pháp mang tính tích cực và giúp ích cho việc tránh leo thang căng thẳng. Người này cho rằng ông Macron hiểu rõ việc điều vũ khí với Ukraine sẽ chỉ tạo thêm nhiều mục tiêu tấn công cho quân đội Nga và khiến việc đạt được lệnh ngừng bắn ngày càng khó khăn hơn./.

Kiều Anh/VOV.VN
Tổng hợp