Vào Ngày Sức khỏe Thế giới (7/4), chính phủ các nước trên toàn thế giới được khuyến khích chú ý đến “điểm ngoặt” của virus SARS-CoV-2 và cấm buôn bán động vật hoang dã để giảm nguy cơ xảy ra đại dịch trong tương lai

Đại diện các chính phủ trên toàn cầu hôm 7/4/2020 đã nhận được một lời kêu gọi khẩn cấp và kèm theo một báo cáo tổng hợp (Sách trắng- Whitepaper) dựa trên các bằng chứng khoa học từ tổ chức Humane Society International (HSI). HSI kêu gọi hành động ngay lập tức nhằm cấm buôn bán, vận chuyển và tiêu thụ động vật hoang dã (ĐVHD) - đặc biệt là động vật có vú và chim là những loài có khả năng nhiễm virus SARS-CoV-2 - với mong muốn chặn đứng các mối đe dọa mà chúng gây ra cho sức khỏe cộng đồng, cũng như góp phần trong việc bảo tồn loài và quan tâm đến phúc lợi động vật.

Mặc dù nguồn gốc chính xác của chủng virus SARS-CoV-2 hiện tại vẫn chưa được làm rõ, nhưng nó có khả năng bắt nguồn từ một khu chợ tại Vũ Hán, Trung Quốc, nơi bán và giết mổ ĐVHD sống tại chỗ. Nhiều dịch bệnh truyền nhiễm đã gắn liền với việc buôn bán ĐVHD, trong đó có dịch SARS năm 2003, được cho là đã truyền sang người do cầy hương được bán để lấy thịt. Ước tính 75% các bệnh truyền nhiễm mới nổi là bệnh bị lây truyền từ động vật.

Tiến sĩ Teresa Telecky, phó chủ tịch tổ chức HSI - chịu trách nhiệm mảng ĐVHD, cho biết: “Đại dịch COVID-19 hiện tại đã chứng minh việc buôn bán ĐVHD có thể gây ra mối nguy hại khủng khiếp như thế nào, không chỉ đối với các loài ĐVHD có liên quan, mà còn đối với con người trên khắp thế giới. COVID-19 đã gây ra cái chết của hàng chục ngàn người, nó đã và sẽ gây những tác động tiêu cực lâu dài đối với các nền kinh tế địa phương cũng như thế giới. Các chợ ĐVHD là điểm bùng phát dịch bệnh mà các chính phủ trên toàn cầu không được bỏ qua. Các chợ ĐVHD là nơi lý tưởng cho đại dịch toàn cầu tiếp theo bùng nổ, vì vậy lãnh đạo các quốc gia phải làm mọi cách có thể để ngăn chặn điều này xảy ra lần nữa, và điều đó có nghĩa là nghiêm cấm việc buôn bán nguy hiểm này và giúp những người buôn bán tham gia tìm kiếm sinh kế thay thế càng nhanh càng tốt”.

Để thúc đẩy lệnh cấm toàn cầu, HSI cũng kêu gọi các chính phủ tích cực hỗ trợ những người dân hiện đang phụ thuộc nặng nề vào việc buôn bán ĐVHD chuyển sang những sinh kế thay thế và cung cấp thêm nguồn lực để giáo dục công chúng về rủi ro sức khỏe của việc buôn bán ĐVHD.

Trung Quốc đã ban hành lệnh cấm tạm thời đối với việc bán ĐVHD làm thực phẩm vào đầu tháng 3, nhưng vẫn chưa được luật hóa để có thể thực thi một cách hữu hiệu. Bên cạnh đó, các loài ĐVHD được sử dụng cho các mục đích khác như y học cổ truyền bị loại trừ khỏi lệnh cấm, và các ĐVHD được nuôi tại các cơ sở nuôi nhốt cũng không nằm trong lệnh cấm. Trong tháng này, thành phố Thâm Quyến của Trung Quốc đã tiến thêm một bước nữa bằng cách cấm vĩnh viễn mọi hoạt động buôn bán và tiêu thụ động vật hoang dã, kèm thêm chó và mèo. Tuy nhiên, trên toàn cầu và đặc biệt là ở các khu vực khác của châu Á, hàng ngàn các chợ tương tự đã có mối liên quan với cả dịch SARS và COVID-19, vẫn tồn tại và tiếp tục tạo ra mối đe dọa đối với sức khỏe con người. Thông thường ở các chợ như vậy, nhiều loài ĐVHD đang phải chen chúc nhau trong điều kiện mất vệ sinh và căng thẳng, và thường xuyên bị giết mổ ngay tại đó hoặc được bán sống như những thú cưng độc và lạ. Chính những điều này đã và đang tạo ra một “môi trường” lý tưởng cho sự lây lan của các căn bệnh truyền nhiễm từ động vật sang người.

“Các lệnh cấm tạm thời việc buôn bán ĐVHD là một khởi đầu tốt, nhưng để giải quyết triệt để các dịch bệnh tiềm ẩn trong tương lai, các nước bắt buộc phải cấm buôn bán ĐVHD vĩnh viễn và bao gồm cả ĐVHD được sử dụng cho bất kỳ mục đích nào - cả làm thuốc, lông thú, vật nuôi và các loại khác. Với tình hình đang rất nghiêm trọng liên quan đến sức khỏe con người và bảo vệ động vật hoang dã toàn cầu, không có chỗ cho sự tự mãn hay những biện pháp nửa vời” - TS. Telecky giải thích.

HSI cũng cảnh báo rằng các lệnh cấm buôn bán ĐVHD phải toàn diện và áp dụng cho việc bán và tiêu thụ tất cả các loài động vật có vú và các loài chim hoang dã. Điều này dẫn đến việc vật chủ trung gian tiềm ẩn cho dịch bệnh tiếp theo không còn nữa. Dơi đã được xác định là vật chủ tự nhiên hoặc nguồn chứa của nhiều loại vi rút, bao gồm cả vi rút corona, và được bán như món đặc sản ở Đông và Đông Nam Á, các đảo thuộc khu vực Thái Bình Dương và Châu Phi cận Sahara. Tuy nhiên, vi rút corona từ dơi sử dụng các vật chủ trung gian để “vũ khí hoá” và chuyển vi rút sang con người, do đó, những lệnh cấm nửa vời sẽ không giải quyết đến gốc rễ của vấn đề.

Cũng trong Ngày Sức khỏe Thế giới, HSI đã cùng với 241 tổ chức ký một bức thư ngỏ gửi tới Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) kêu gọi họ loại trừ việc sử dụng ĐVHD trong Y học Cổ truyền Trung Quốc./.

PV