Ung thư tế bào hắc tố là loại bệnh lý ác tính phát triển từ các tế bào hắc tố, là tế bào chịu trách nhiệm sản xuất melanin, sắc tố tạo màu da. Hiện nay, tỷ lệ mắc bệnh này có xu hướng gia tăng. Vào năm 2023, ước tính có khoảng 97.610 trường hợp u ác tính mới xảy ra ở Hoa Kỳ, gây ra khoảng 7.990 trường hợp tử vong. Thống kê một số nước cho thấy tỷ lệ mắc bệnh tăng gấp đôi sau 10-15 năm và tăng dần theo tuổi. Tỷ lệ mắc cao nhất được ghi nhận tại Úc 40/100.000 dân; tại Mỹ 12/100.000 dân và ở Việt Nam 0,4/100.000 dân.

Phát hiện sớm và điều trị đúng, tỷ lệ sống 5 năm rất cao

Ths.Bs Vũ Nguyên Bình, Khoa Phẫu thuật tạo hình thẩm mỹ và Phục hồi chức năng, Bệnh viện Da liễu Trung ương cho biết: Từ đầu năm đến nay, Bệnh viện Da Liễu Trung ương ghi nhận có khám và điều trị cho nhiều bệnh nhân mắc ung thư tế bào hắc tố, với tổn thương ban đầu là mảng tăng sắc tố đen ở bàn chân và bàn tay. Điều này phản ánh một vấn đề rằng, người dân vẫn chưa có sự quan tâm đến các bệnh lý về da liễu nói chung và bệnh lý ung thư da nói riêng.

Điển hình là trường hợp bệnh nhân N.V.T. (sinh năm 1950), thể trạng gầy gò đến khám với tình trạng có một nốt đen ở vùng gan gần gót chân phải. Bệnh nhân cho biết, tổn thương này đã có từ nhiều năm nay nhưng vì không có biểu hiện ngứa, đau hay khó chịu gì nên bệnh nhân không đi khám. Theo thời gian, nốt đen này không những không mất đi mà còn lớn dần và thay đổi hình dạng loang lổ trên bề mặt da. Khi người nhà đọc được các bài viết về ung thư da trên mạng, thấy các dấu hiệu được mô tả giống với bệnh nhân nên đã động viên bệnh nhân đến Bệnh viện Da liễu Trung ương khám bệnh.

Tại đây, bệnh nhân được chỉ định làm xét nghiệm máu, siêu âm, chụp Dermoscopy (một xét nghiệm đặc thù trong chuyên ngành da liễu, có thể phát hiện sớm những dấu hiệu ung thư da). Kết quả chẩn đoán cho thấy bệnh nhân bị ung thư tế bào hắc tố ở gan bàn chân phải. Bệnh nhân đã được các bác sĩ tiến hành phẫu thuật cắt toàn bộ khối ung thư và làm xét nghiệm mô bệnh học, nhằm xác định chính xác mức độ xâm lấn, giai đoạn bệnh, từ đó đưa ra phác đồ điều trị kịp thời, phù hợp với giai đoạn bệnh.

“May mắn cho bệnh nhân là khi tầm soát trên phim chụp chiếu, siêu âm và kiểm soát hạch vùng trong lúc phẫu thuật, không thấy có dấu hiệu của di căn. Sau đó, bệnh nhân đã được phẫu thuật cắt rộng tổn thương, theo đúng tiêu chuẩn điều trị ung thư tế bào hắc tố để đảm bảo loại bỏ được hết tế bào ung thư, hạn chế tái phát và khuyết da sau khi cắt bỏ khối u được tạo hình bằng kỹ thuật ghép da”, Ths.Bs Vũ Nguyên Bình cho hay.

Dấu hiệu nhận biết ung thư tế bào hắc tố

Ths.Bs Vũ Nguyên Bình cho biết, ung thư tế bào hắc tố thường ít gặp hơn các loại ung thư da khác. Mặc dù chỉ chiếm khoảng 1%, nhưng ung thư tế bào hắc tố lại là nguyên nhân gây ra hầu hết các trường hợp tử vong liên quan đến ung thư da do tính chất xâm lấn và khả năng di căn nhanh của nó. “Các tế bào ung thư hắc tố xâm lấn và di căn tới các cơ quan khác bằng cách di chuyển qua các mô, máu và hệ bạch huyết. Tế bào ung thư có thể di căn đến mọi vị trí trên cơ thể, hay gặp nhất là ở não, phổi, gan… Tuy bệnh có tỷ lệ di căn cao, nhưng nếu được phát hiện sớm và điều trị theo đúng phác đồ thì cho kết quả tốt, tỷ lệ sống 5 năm rất cao”, Ths.Bs Vũ Nguyên Bình phân tích và thông tin thêm: Theo số liệu thống kê của Ủy ban Liên hợp về Ung thư Hoa Kỳ (AJCC-American Joint Committee on Cancer) năm 2009, tiên lượng của ung thư hắc tố da tại chỗ nhìn chung rất khả quan, tỷ lệ sống 5 năm là trên 90%. Với các khối u xâm lấn sâu hơn, tỷ lệ sống 5 năm dao động từ 50-90% tùy thuộc độ dày, loét da và tỷ lệ phân chia tế bào của khối u ác tính. Khi khối u đã di căn hạch vùng, tỷ lệ sống 5 năm sẽ giảm nhiều, dao động từ 20-70%. Tỷ lệ sống 5 năm của ung thư hắc tố da đã di căn xa là khoảng 10%. Việc chẩn đoán sớm không chỉ giúp nâng cao hiệu quả điều trị mà còn tăng cơ hội sống sót và giảm nguy cơ di căn của bệnh.

Những dấu hiệu nhận biết ung thư tế bào hắc tố

Ths.Bs Vũ Nguyên Bình cho biết, ung thư tế bào hắc tố có thể biểu hiện ở mọi vị trí trên cơ thể. Tuy nhiên, ở người châu Á hay gặp ở lòng bàn tay-bàn chân, chiếm khoảng 50% các trường hợp. Đa phần các bệnh nhân chúng tôi điều trị cũng đều là trường hợp tương tự. Khởi đầu là một vùng da tăng sắc tố màu sắc không đồng nhất, màu nâu xen kẽ màu đen xám, giới hạn khồng rõ ràng, không đau, không ngứa. Thương tổn lan rộng ra xung quanh, có thể loét hay xuất hiện các khối u nổi cao. Một số tác giả cho rằng nốt ruồi ở một số vị trí dễ sang chấn như bàn tay, bàn chân, hay vùng cạo râu có nguy cơ cao tiến triển thành ung thư tế bào hắc tố và lời khuyên là nên cắt bỏ sớm nốt ruồi ở những vị trí này.

Ngoài ra, chúng tôi còn hay gặp ung thư tế bào hắc tố ở dưới móng, biểu hiện bằng các thương tổn tăng sắc tố không đều, chiếm một phần hay toàn bộ nền của móng. Ung thư tế bào hắc tố dưới móng thường chẩn đoán muộn vì dễ nhầm với các bệnh khác như nốt ruồi dưới móng, xuất huyết do sang chấn, viêm quanh móng, nhiễm nấm, hạt cơm dưới móng. Do vậy, với bất kỳ một thương tổn tăng sắc tố dưới móng, phải được khám kỹ, nhất là với những thương tổn lan hết chiều dài của móng.

Đa phần bệnh xuất hiện trên các tổn thương tăng sắc tố ở các vùng da bị tỳ đè, cọ sát. Các khối u ác tính ở giai đoạn khu trú thường không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe bệnh nhân nên thường không được để ý tới. Do vậy, Ths.Bs Vũ Nguyên Bình khuyến cáo, các dấu hiệu ban đầu của ung thư tế bào hắc tố có thể khá đa dạng. Trong thực tế, bệnh nhân có thể áp dung quy tắc ABCDE, là những dấu hiệu sớm của ung thư tế bào hắc tố, để kiểm tra các tổn thương bất thường trên cơ thể.

A (Asymmetry - Bất đối xứng): Nốt ruồi hoặc vết tăng sắc tố không có hình dạng đối xứng.

B (Border - Bờ tổn thương): Bờ tổn thương không đều, lởm chởm hoặc mờ.

C (Color - Màu sắc): Màu sắc không đều, có thể bao gồm nhiều màu sắc khác nhau như đen, nâu và thậm chí đỏ hoặc xanh.

D (Diameter - Đường kính): Đường kính lớn hơn 6 mm.

E (Evolving - Tiến triển): Tổn thương thay đổi về kích thước, hình dạng hoặc màu sắc theo thời gian. Nếu tổn thương có một trong các đặc điểm dưới đây cần đến khám ngay tại bệnh viện chuyên khoa.

PV