Ở nước ta ngày càng gia tăng và trẻ hóa bệnh nhân mắc bệnh hậu môn trực tràng, nhưng ít người hiểu rằng nguy cơ gây nên các bệnh này là do lối sống chưa khoa học, cách ăn uống chưa đúng.

Tại sao bệnh nhân hậu môn trực tràng ngày càng trẻ hóa?

PGS.TS.BS cao cấp Lê Mạnh Cường, Giám đốc Bệnh viện Tuệ Tĩnh, Chủ tịch Hội Hậu môn trực tràng học Việt Nam cho biết, hiện nay mô hình bệnh tật về lĩnh vực bệnh lý hậu môn trực tràng có sự thay đổi. Ví dụ, nếu như trước đây, người mắc bệnh trĩ thường trên 40 tuổi, thì gần đây, số bệnh nhân (BN) trẻ khá nhiều, thậm chí ở độ tuổi 15-20. “Hiện nay, những bệnh như nứt kẽ hậu môn cũng hay gặp ở người trẻ độ tuổi 16, 17 trong khi trước đây lứa tuổi này rất ít gặp. Đây là minh chứng cho hiện tượng trẻ hóa BN hậu môn trực tràng”, PGS.TS.BS Cường cho hay.

Theo PGS Lê Mạnh Cường, bệnh lý hậu môn trực tràng khá phổ biến và khá thường gặp tại Việt Nam, chiếm tỷ lệ 40-55%. Đến thời điểm hiện nay, các nhà khoa học trên thế giới vẫn chưa tìm được nguyên nhân chính gây bệnh. Tuy nhiên, họ đã tìm ra yếu tố nguy cơ gây nên các bệnh lý về hậu môn trực tràng nói chung và 2 bệnh khá thường gặp là trĩ và nứt kẽ hậu môn nói riêng, trong đó, yếu tố stress là nguy cơ chính. Mặt khác, gặp điều kiện thuận lợi như táo bón mãn tính, đại tiện lỏng, đại tiện nhiều lần, thai kỳ, ăn uống và sinh hoạt không điều độ, ăn đồ cay nóng và ít rau xanh và chất xơ cũng làm cho bệnh nặng dần.

Theo khảo sát của Hội Hậu môn trực tràng Việt Nam, tỷ lệ mắc trĩ chiếm khoảng 35 - 60% dân số (tùy thời điểm). Trong đó người trẻ (dưới 18 tuổi) mắc bệnh này chiếm tới 3-5% và đang có xu hướng tăng. Điều khiến nhiều bậc cha mẹ không khỏi giật mình, khi những thói quen xấu của con em mình như: trốn trong toilet vừa đại tiện vừa đọc truyện, chơi điện tử hoặc điện thoại; đồ ăn có tính chất cay nóng như đồ ăn nhanh, bim bim, kim chi, không chịu ăn chất xơ… lại chính là nguyên nhân gây nên căn bệnh tế nhị này.

“Trĩ không phải là một bệnh quá nguy hiểm, nhưng nếu không được phát hiện và điều trị đúng sẽ phát triển lên giai đoạn 3, 4 gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và gây ra những biến chứng nguy hiểm như nhiễm trùng, nứt kẽ hậu môn, polyp hậu môn, sa búi trĩ, hoại tử búi trĩ, tắc mạch. Bản chất của nứt kẽ hậu môn là tổn thương loét mãn tính không liền, nếu khám sớm, bệnh ở giai đoạn thấp chỉ cần điều trị nội khoa (uống, bôi, ngâm thuốc), hiệu quả khá cao. Thậm chí, có những trường hợp đến khám sớm, ở giai đoạn 2, 3 chỉ cần thay đổi sinh hoạt, giảm ăn cay nóng bệnh đã giảm đi nhiều. Nhưng  không phát hiện sớm, bệnh chuyển từ giai đoạn thấp đến giai đoạn muộn, việc phẫu thuật sẽ khó tránh khỏi. Với nứt kẽ hậu môn, nếu không được điều trị đúng sẽ nguy cơ biến chứng. Trong đó, di chứng điển hình là áp xe hậu môn, hoại tử, hẹp hậu môn, áp xe lan tỏa, áp xe thể móng ngựa, dò hậu môn… thì chữa trị rất phức tạp. Do vậy, việc phòng tránh rất quan trọng”, PGS Lê Mạnh Cường cảnh báo.

Khám bệnh để phát hiện và điều trị đúng

Tại Bệnh viện Tuệ Tĩnh, gần đây tiếp nhận những bệnh nhân trẻ tuổi, do e ngại và xấu hổ vì “bệnh khó nói” nên đã tự mua thuốc trên mạng về bôi. Đến khi bệnh không thuyên giảm mà còn ngày càng nặng, đến viện khám thì bệnh đã ở giai đoạn muộn, thậm chí bị hoại tử, phải phẫu thuật nhiều lần vẫn không thể về trạng thái ban đầu. 

"Chính vì điều này, chúng tôi đã đề ra một nhiệm vụ xuyên suốt làm thế nào để chúng ta cập nhật được nhiều kiến thức cho các bác sĩ và người dân. Đây cũng là cách để triệt tiêu những thông tin không chính thống đang tràn lan trên mạng xã hội”, PGS.TS Lê Mạnh Cường bày tỏ.

PGS Cường cho biết, ưu điểm của khám sớm, một là sẽ không bỏ sót những dấu hiệu của tổn thương ác tính hóa như ung thư vùng hậu môn trực tràng, ung thư ống hậu môn, hay ung thư đại tràng. Thứ hai, nếu là những bệnh lý không ác tính (viêm, nứt kẽ hậu môn, trĩ) sẽ tận dụng được thời gian vàng điều trị, giúp BN tránh phải mổ. Bởi khi để sang giai đoạn 3, 4 khá nặng phải mổ rất cao, vì phẫu thuật là biện pháp cuối cùng.

“Trong thực tiễn lâm sàng chúng tôi đã gặp những tai biến để lại di chứng đáng tiếc do người bệnh làm theo hướng dẫn trên mạng xã hội. Có BN 17 tuổi, học vấn cao nhưng vẫn nghe bạn bè mách bảo, đã bôi 1 loại thuốc có yếu tố nước ngoài. Sau 1 thời gian ngắn dẫn đến hoại tử hậu môn, chúng tôi phải mổ cấp cứu 4 lần cũng không khắc phục được di chứng hẹp hậu môn. Có BN phải làm hậu môn nhân tạo. Đây là điều đáng tiếc. Bởi BN không hiểu rằng, những loại thuốc không rõ nguồn gốc nhưng quảng cáo với lời hoa mỹ như không cần mổ, chỉ cần bôi, không đau, khỏi vĩnh viễn… đã vô hình trung làm hoại tử vùng hậu môn. Vì những thuốc này bản chất là hóa chất, khi bôi vào sẽ nhanh chóng phá hủy vùng hậu môn”, bác sĩ Cường lưu ý./.

Hương Giang