Những năm trước đây, người dân phải đến cơ sở y tế để xét nghiệm HIV, từ năm 2017 đến nay, dưới sự hỗ trợ của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thành phố Cần Thơ triển khai nhiều mô hình “Tự xét nghiệm và tư vấn xét nghiệm HIV dựa vào cộng đồng”. Người dân có thể nhận test về tự xét nghiệm HIV hoặc thực hiện xét nghiệm với sự hỗ trợ của đồng đẳng viên, tiếp cận viên. Cũng chính những mô hình xét nghiệm dựa vào cộng đồng ra đời đã giúp cho người dân tiếp cận nhanh hơn với các dịch vụ phòng ngừa HIV. Cần Thơ cũng là địa phương đầu tiên trong cả nước được chọn triển khai mô hình này.

Mọi người chỉ cần đăng nhập vào website https://tuxetnghiem.vn là nhận test tự xét nghiệm HIV bằng dịch miệng, tiện lợi và nhanh chóng. Bằng những thao tác đơn giản này và có cả video clip hướng dẫn, người dân sẽ tự xét nghiệm, tự đọc và báo cáo kết quả. Nếu kết quả âm tính, người thực hiện có thể tiếp cận các dịch vụ dự phòng lây nhiễm HIV như điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP), bao cao su, bơm kim tiêm. Nhưng nếu kết quả “có phản ứng" mẫu bệnh phẩm sẽ được gởi để chẩn đoán khẳng định tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) thành phố Cần Thơ hoặc tại bệnh viện đa khoa quận Thốt Nốt, sau đó sẽ được tiếp cận ngay với điều trị.

Anh Dương Quốc Phong - Trưởng Nhóm S đỏ (Là Nhóm hỗ trợ cộng đồng nam quan hệ tình dục đồng giới MSM) cho biết: Qua khảo sát sơ bộ, cộng đồng MSM đánh giá tích cực dịch vụ này, bởi vì tính thuận tiện và đơn giản. Nhất là các bạn ở cộng đồng rất thích que thử HIV bằng dịch miệng (test Oral - Quick). Do đó, việc Cần Thơ triển khai thí điểm trang tự xét nghiệm HIV này sẽ góp phần thúc đẩy tính chủ động hơn nữa trong việc xét nghiệm HIV.

 “Với mô hình thí điểm này, mang lại lợi ích rất lớn là các bạn sẽ rất chủ động làm xét nghiệm. Bởi vì đây là tự xét nghiệm và các bạn sẽ nhận sinh phẩm từ trang tuxetnghiem.vn về nhà các bạn tự làm. Theo em hiệu quả mô hình ghi nhận chắc chắn sẽ rất thành công. Có những bạn ở trong cộng đồng cần được làm xét nghiệm mà không thể đến với các buổi tư vấn xét nghiệm cộng đồng, thông qua các bạn cộng tác viên sẽ gởi sinh phẩm Oral - Quick cho các bạn cần xét nghiệm và khi các bạn xét nghiệm xong chụp cái sinh phẩm đó gởi lại. Tỷ lệ phản ứng thông qua cộng tác viên cũng rất cao”.

Bộ xét nghiệm nhanh (Test kit), được cung cấp cho khách hàng qua 3 hình thức: qua bưu điện (khách hàng trả phí vận chuyển), qua đồng đẳng viên và khách hàng tự đến lấy (Khoa Phòng, chống HIV/AIDS - CDC Cần Thơ). Ngoài ra, khách hàng còn nhận được 15 bơm kim tiêm/bao cao su và 15 gói bôi trơn. Khách hàng được tư vấn hỗ trợ qua Facebook, Hotline; nếu có yêu cầu đồng đẳng viên sẽ hỗ trợ.

Anh A, ở quận Ninh Kiều là một trong những khách hàng được cung cấp bộ xét nghiệm nhanh tại nhà chia sẻ rằng: Từ khi có mô hình này, anh thấy tiện lợi và nhanh hơn nhiều so với trước đây. Yếu tố quan trọng của trang web tự xét nghiệm hướng đến những khách hàng kín ẩn, và thuận lợi cho khách hàng nói chung khi muốn tự xét nghiệm mà không để mọi người biết.

"Tôi thấy mô hình này rất hay và cần duy trì lâu dài vì các khách hàng cảm thấy đỡ ngại và nhanh hơn. Bởi vì, có những lúc các bạn có đi làm thêm và không tiện đến những nơi cộng đồng đông người thì tự đặt để đem về nhà tự thực hiện, cái hay là như vậy. Nó rất tiện lợi vì trong trang web tự xét nghiệm có hướng dẫn cụ thể mình chỉ cần đọc kỹ phần hướng dẫn là sẽ thực hiện được".

Tại buổi ra mắt trang web tự xét nghiệm HIV tại thành phố Cần Thơ, PGS.TS Phạm Ðức Mạnh - Phó Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS cho rằng: Xét nghiệm HIV là cách duy nhất để biết một người có bị nhiễm HIV hay không. Đồng thời, giúp người nhiễm sớm biết được tình trạng nhiễm HIV của bản thân, để từ đó dự phòng lây nhiễm cho người thân, những người xung quanh, cho cộng đồng cũng như điều trị sớm, để giúp duy trì sức khỏe. Tôi tin tưởng, mô hình tự xét nghiệm HIV triển khai tại Cần Thơ, với thực lực cùng với kinh nghiệm sẵn có, ngành y tế Cần Thơ sẽ thực hiện có hiệu quả.

“Ðây là một sáng kiến mới mà thành phố Cần Thơ là địa phương đầu tiên trong cả nước được chọn triển khai. Mô hình này giúp hoạt động phòng, chống HIV/AIDS của Cần Thơ nói riêng và toàn quốc nói chung đạt được mục tiêu lớn của chiến lược quốc gia về chấm dứt bệnh AIDS vào năm 2030 và sớm được nhân rộng ra nhiều tỉnh, thành phố khác tại Việt Nam.

Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) Cần Thơ, trước đây, khó khăn lớn nhất trong việc xét nghiệm HIV là tỷ lệ khách hàng phát hiện dương tính thấp, gây lãng phí nguồn lực và 50% số ca dương tính xét nghiệm lặp lại nhiều lần. Từ thực tế đó, với sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế, Cần Thơ đã triển khai nhiều mô hình xét nghiệm HIV như: xét nghiệm lưu động, xét nghiệm tại cộng đồng với các phương thức xét nghiệm ngày càng đơn giản và tiện lợi hơn, từ đó đưa việc xét nghiệm HIV ngày càng đến gần với người dân hơn.

Bà Nguyễn Thị Thúy Vân - Văn phòng Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam, chia sẻ tại buổi ra mắt trang web tự xét nghiệm này, rằng việc cung cấp kit tự xét nghiệm HIV trực tuyến đã được triển khai ở nhiều nước và đã chứng minh tính khả thi, hiệu quả của mô hình này. Tại thành phố Cần Thơ, sẽ thực hiện từ tháng 11/2020 đến tháng 9/2021. Sau đó sẽ đánh giá thí điểm và mở rộng từ tháng 10/2021 đến tháng 12/2021. Tất cả các thông tin của khách hàng đều được cam kết bảo mật.

"Mục tiêu của Dự án thí điểm và phân phối kit tự xét nghiệm qua trang web ở Cần Thơ, chúng tôi mong muốn để đánh giá tính khả thi, đồng thời đánh giá hiệu quả làm thế nào để khi chúng ta cung cấp kít tự xét nghiệm qua trang web rồi thì điểm kết nối với sự điều trị như thế nào và kết nối với dịch vụ dự phòng ra làm sao, nó có đạt được những kết quả như chúng ta mong muốn hay không", bà Vân nói.

Tự xét nghiệm HIV là khi một người tự lấy mẫu bệnh phẩm, tự thực hiện xét nghiệm và tự đọc kết quả, người dân có thể thực hiện việc tự xét nghiệm HIV tại nhà hoặc bất cứ nơi nào thấy thuận tiện và đảm bảo tính riêng tư. Dự án chỉ cung cấp kit tự xét nghiệm miễn phí cho khách hàng từ 16 tuổi trở lên và đang sinh sống tại thành phố Cần Thơ, không áp dụng cho người đã nhiễm HIV./.

Thanh Tú/VOV-ĐBSCL