Trên mỗi ha trồng rau, xã viên Hợp tác xã rau an toàn Tự Nhiên (HTX Tự Nhiên) thu lợi bình quân 200 triệu đồng/năm. Trồng rau an toàn giúp người nông dân thoát nghèo, làm giàu trên mảnh đất quê hương.

Thành công nhờ VietGap

Đến thăm HTX Tự Nhiên, bản Tự Nhiên, xã Đông Sang, huyện Mộc Châu, quang cảnh hai bên khiến tôi có phần ngỡ ngàng, tưởng như đang ở thành phố Đà Lạt. Những “ngôi nhà nilon”, “nhà kính”, “nhà lưới” trồng nông sản sạch nối tiếp nhau thành hàng lối, lóng lánh phản chiếu ánh mặt trời. Đồng đất vùng chân núi xã Đông Sang với những ruộng ngô 1 vụ năm nào nay mang dáng vẻ hoàn toàn mới, một vùng nông thôn hiện đại và phát triển, đời sống ấm no.

VietGap (Vietnamese Good Agricultural Practices) - Thực hành sản xuất nông nghiệp tốt ở Việt Nam - là quy trình sản xuất nông nghiệp theo tiêu chuẩn chung cho các nước ASEAN tại Việt Nam, đã được người dân bản Tự Nhiên áp dụng trong sản xuất rau an toàn, phát triển kinh tế, làm giàu từ đồng đất mà HTX Tự Nhiên chính là lá cờ đầu.

Với mục đích liên kết sản xuất rau sạch, đảm bảo đầu ra sản phẩm, năm 2011, bà Nguyễn Thị Luyến đã đứng lên kêu gọi phụ nữ bản Tự Nhiên cùng nhau thành lập tổ hợp tác với 19 thành viên, thâm canh trên 7,5ha/năm. Sau 2 năm sản xuất thử nghiệm rau trái vụ thành công, đến năm 2013, HTX rau an toàn Tự Nhiên ra đời và phát triển lên 38 thành viên, với 15ha đất sản xuất theo quy trình VietGap.

“Trước kia, ruộng nương trong bản đều trồng ngô là chính, trồng rau ít nhưng chất lượng sản phẩm thấp, làm ít mà vẫn không tiêu thụ hết, nhiều lúc phải đổ đi. Khi thành lập tổ hợp tác năm 2011, người dân chưa hiểu về VietGap, chưa thấy được lợi ích từ việc xây dựng thương hiệu rau an toàn nên ít người tham gia. Tuy nhiên, sau 2 năm, chứng kiến giá trị sản phẩm nông sản được nâng cao, được chứng nhận VietGap và xây dựng thành công thương hiệu rau an toàn Mộc Châu, sản phẩm rau tiếp cận được thị trường rộng hơn; đặc biệt sau thời gian thử nghiệm trồng rau trái vụ thành công, đem lại hiệu quả kinh tế cao, nhiều hộ dân đã đăng ký tham gia HTX”, chị Nguyễn Thị Thu Hiền, quản lý HTX Tự Nhiên cho biết.

Cũng theo chị Hiền, đồng đất, khí hậu Mộc Châu rất phù hợp để trồng các loại rau, củ, cho sản lượng và chất lượng cao. Trước kia bà con trồng ngô mỗi năm 1 vụ, mỗi ha chỉ lãi 10 - 20 triệu đồng, chuyển sang trồng rau thì doanh thu đạt 400 - 500 triệu đồng và lợi nhuận trên 200 triệu đồng/ha. Trồng rau lại có lợi thế quay vòng nhanh, ngắn ngày và trồng được quanh năm nên hiệu quả kinh tế rất cao.

Nói về lợi ích của việc chuyển đổi cây trồng từ ngô, lúa sang trồng rau an toàn, anh Nguyễn Văn Chứ, thành viên HTX Tự Nhiên cho biết: “Gia đình chỉ có 2.000m2 ruộng, trước kia trồng ngô, thu nhập rất thấp. Từ ngày tham gia HTX, chuyển sang trồng rau sạch theo quy trình VietGap, theo đặt hàng của HTX nên ruộng ít cũng không sợ cạnh tranh, lại được HTX bao tiêu sản phẩm, hỗ trợ kỹ thuật nên năng suất cao, thu nhập ổn định, mỗi năm đều thu lãi từ 120 - 150 triệu đồng”.

Chị Hiền kể, những ngày đầu thành lập HTX Tự Nhiên gặp nhiều khó khăn, nhưng cũng may mắn là được sự hỗ trợ kỹ thuật từ dự án “Tăng cường khả năng kết nối thị trường cho sản phẩm rau trái vụ vùng cao Tây Bắc Việt Nam” do chính phủ Australia tài trợ. Các đối tác của dự án gồm Viện Nghiên cứu rau, củ, quả, Trung tâm Nghiên cứu và phát triển hệ thống Nông nghiệp, Viện Khoa học Nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc... với các chuyên gia nước ngoài đến hướng dẫn trực tiếp tại ruộng cho các xã viên; và nhiều chương trình tập huấn kỹ thuật của huyện, tỉnh… sự hỗ trợ kinh phí làm nhà lưới, túi lưới của Chi cục Quản lý chất lượng Nông lâm thủy sản Sơn La mà HTX có được quy trình trồng, sản xuất, sơ chế rau đạt tiêu chuẩn như hiện nay. “Hiện nay, HTX Tự Nhiên trồng, cung cấp 32 sản phẩm rau sạch theo mô hình VietGap, đạt tiêu chuẩn rau an toàn đã được cấp chứng nhận VietGap. Trong đó có đặc sản rau cải mèo, cà chua, bắp cải… với sản lượng trên 1.000 tấn/năm, doanh thu bình quân 7 - 8 tỷ đồng”, chị Hiền cho biết.

Xây dựng thương hiệu, chuỗi giá trị rau an toàn Mộc Châu

Làm việc với Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Mộc Châu, được biết: Trong năm 2018, để tiếp nối những thành công từ các hoạt động quảng bá, giới thiệu sản phẩm nông nghiệp những năm trước, UBND huyện Mộc Châu đã tiếp tục tham gia và triển khai tổ chức các ngày hội nông sản với mục tiêu từng bước đưa các nông sản lợi thế của huyện vào chuỗi các cửa hàng, siêu thị trong nước và tiến tới xuất khẩu, thúc đẩy hoạt động liên kết tiêu thụ nông sản. Việc tổ chức các ngày hội quảng bá, giới thiệu sản phẩm nông nghiệp hằng năm là dịp để các doanh nghiệp, hợp tác xã được tiếp xúc, làm quen và ký kết hợp đồng liên kết sản xuất - tiêu thụ với các doanh nghiệp, cửa hàng đại lý, cửa hàng phân phối bán lẻ sản phẩm trên địa bàn thành phố Hà Nội theo hướng bền vững. Liên kết tiêu thụ sản phẩm chuỗi giá trị theo 14 chuỗi tiêu thụ rau, củ, quả an toàn với tổng diện tích 58ha. Tổng sản lượng liên kết theo chuỗi đạt 3.696 tấn/năm.

Theo đánh giá của Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Mộc Châu, mô hình HTX rau an toàn Tự Nhiên - Bản Tự Nhiên, xã Đông Sang là đơn vị sản xuất điển hình, có kinh nghiệm và kỹ thuật cao. HTX đã tổ chức sản xuất 32 chủng loại rau, đạt tiêu chuẩn VietGap. Mỗi năm HTX sản xuất hơn 1.000 tấn rau các loại. Lợi nhuận năm 2017 đạt trên 1,6 tỷ đồng. Sản phẩm rau an toàn của HTX luôn có chất lượng tốt, được người tiêu dùng ưa chuộng do quá trình sản xuất, sơ chế, đóng gói đạt tiêu chuẩn kỹ thuật, nhiều sản phẩm được sản xuất trong nhà lưới, nhà kính, hệ thống tưới phun mưa, tưới nhỏ giọt để nâng cao chất lượng sản phẩm rau trái vụ.

Theo chị Nguyễn Thị Thu Hiền, để có được thành quả như ngày hôm nay đều dựa vào sự nỗ lực xây dựng và bảo vệ thương hiệu “Rau an toàn Mộc Châu”, không chỉ của HTX Tự Nhiên mà còn là của chung trên toàn huyện. “Như năm 2018, huyện Mộc Châu bị lũ lớn khiến cho việc sản xuất rau an toàn thiệt hại nghiêm trọng. Để đảm bảo giữ mối với khách hàng, giữ thương hiệu “Rau an toàn Mộc Châu”, HTX Tự Nhiên chủ động sản xuất với số lượng hạn chế nhằm đảm bảo chất lượng sản phẩm mà không tìm nguồn cung cấp thay thế như ở nhiều cơ sở sản xuất rau khác. Chính vì vậy, các đối tác tiêu thụ ở Hà Nội, Hải Phòng đã tin tưởng, chung tay vượt qua giai đoạn khó khăn do thiên tai và trở thành những bạn hàng thân thiết của thương hiệu Rau an toàn Mộc Châu”, chị Hiền tự tin chia sẻ.

Hiện nay, rau do các thành viên HTX trồng đều được cán bộ kỹ thuật kiểm tra chất lượng chặt chẽ trong suốt quá trình từ khi gieo hạt đến khi thu hoạch nên chất lượng rất bảo đảm, ngày càng nâng cao giá trị thương hiệu. “Vì xã viên đông, diện tích sản xuất lớn, sản lượng rau thu hoạch lên đến cả tấn mỗi ngày, nếu không có kế hoạch chi tiết sẽ dẫn đến việc trồng ồ ạt, chất lượng không đảm bảo, khó cho khâu tiêu thụ. Chính bởi vậy, HTX động viên các thành viên chỉ trồng theo đơn đặt hàng. Khi nhận đơn của các khách hàng, HTX sẽ phân bổ, lên kế hoạch và giao về các thành viên sản xuất để tránh chồng chéo, không xảy ra cạnh tranh giữa các thành viên trong HTX. Đồng thời, tuyệt đối không được sử dụng các loại thuốc kích thích cho rau phát triển làm ảnh hưởng đến chất lượng rau và sức khỏe người tiêu dùng...” - chị Hiền cho hay.