Theo Nghị định số 119/2018/NĐ-CP của Chính phủ về hướng dẫn quản lý, sử dụng hoá đơn điện tử (HĐĐT), chậm nhất đến ngày 1/11/2020, các doanh nghiệp phải hoàn thành việc chuyển đổi sử dụng từ hóa đơn tự in, hóa đơn giấy sang hóa đơn điện tử. Tuy nhiên, thực tế triển khai còn tồn tại nhiều bất cập cần được tháo gỡ.

“Chậm” triển khai quy mô lớn?

Sau gần 6 tháng kể từ khi Nghị định 119/2018/NĐ-CP có hiệu lực, đến nay số lượng doanh nghiệp đã đăng ký phát hành hoá đơn điện tử (HĐĐT) có mã của cơ quan Thuế là 279 doanh nghiệp. Trong đó, số lượng doanh nghiệp đã xuất HĐĐT có mã là 255.

TS. Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tại Diễn đàn tháo gỡ vướng mắc trong triển khai HĐĐT được tổ chức ngày 30/7 tại Hà Nội cho biết: “Áp dụng HĐĐT là xu thế tất yếu khi doanh nghiệp triển khai chuyển đổi số. Việc sử dụng HĐĐT giúp doanh nghiệp tiết kiệm được thời gian, cụ thể giảm tới 70% các bước quy trình phát hành và 90% các tranh chấp liên quan đến hóa đơn, rút ngắn tới 99% thời gian thanh toán, quản lý hóa đơn, tiết kiệm 80% chi phí cho mỗi hóa đơn...”.

Mặc dù vậy, nhiều doanh nghiệp còn băn khoăn trong việc chuyển đổi HĐĐT, bởi lẽ trong quá trình triển khai gặp nhiều khó khăn, bất cập. Trước hết là thói quen sử dụng tiền mặt của người dân Việt Nam không thể một lúc có thể thay đổi được. Chi phí áp dụng hóa đơn điện tử vẫn cao hơn nhiều so với việc doanh nghiệp tự in hóa đơn.Đồng quan điểm, ông Nguyễn Khơ Din - Giám đốc khối khách hàng doanh nghiệp, Tập đoàn Công nghệ BKAV, Tổng thư ký CLB chữ ký số và giao dịch điện tử Thuộc Hiệp hội An toàn thông tin Việt Nam - cho biết: “Lợi ích của việc sử dụng HĐĐT đó là tiết kiệm 70 - 90% chi phí cho doanh nghiệp, không lo mất, hỏng hóa đơn, thống kê, báo cáo đơn giản, không lo hóa đơn giả”.

Việc áp dụng HĐĐT rất cần một hệ thống máy móc trang thiết đáp ứng được yêu cầu về mặt hạ tầng kỹ thuật công nghệ thông tin - viễn thông và một hệ thống nhân lực với trình độ cao. Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng đủ điều kiện và sẵn sàng đáp ứng. Chia sẻ về khó khăn trên, ông Nguyễn Tương - Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam - cho biết: “Hiệp hội Dịch vụ Doanh nghiệp Logistics Việt Nam có 400 doanh nghiệp trong 4.000 doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ logistics ở Việt Nam. Trong số 400 hội viên, có 67% là doanh nghiệp vừa và nhỏ có khó khăn về nguồn vốn, quản lý và ứng dụng khoa học công nghệ, nên sẽ gặp khó khăn trong việc triển khai HĐĐT”.

Mặc dù đã có Nghị định 119 song lại chưa có thông tư hướng dẫn. Cơ quan thuế thì khuyến khích việc sử dụng HĐĐT nhưng khi doanh nghiệp dùng HĐĐT, mang đến kho bạc hay đơn vị bảo hiểm thì lại không chấp nhận được và yêu cầu doanh nghiệp chuyển đổi sang hóa đơn giấy. Việc này làm mất đi ý nghĩa của việc triển khai HĐĐT.

Bà Nguyễn Hoài Hương - Tổng Công ty Kinh tế kỹ thuật quốc phòng chia sẻ: “Vấn đề nổi cộm hiện nay là chữ ký số trên HĐĐT có bắt buộc thể hiện ngày ký hay không? Chúng tôi đã có văn bản hỏi trực tiếp Tổng cục Thuế nhưng đến nay chưa có văn bản hướng dẫn về việc này. Trong khi đó, các chi cục thuế tại địa phương yêu cầu bắt buộc phải thể hiện ngày ký, phát hành chữ ký số”.

Cũng theo bà Hương, với hóa đơn giấy trước đây, nếu có sai sót, chỉ cần lập biên bản điều chỉnh và xuất hóa đơn điều chỉnh. Nhưng với HĐĐT, nếu điều chỉnh 2 nội dung thì phải xuất 2 hóa đơn điều chỉnh. Do đó, đối với khách hàng khi nhận hóa đơn điều chỉnh, họ sẽ khó chấp nhận việc sai sót trên hóa đơn gốc nhưng đi kèm 2, 3 hóa đơn điều chỉnh. Điều này cũng gây khó khăn cho doanh nghiệp.

Một số vấn đề khác khiến doanh nghiệp băn khoăn là: Doanh nghiệp đã sử dụng HĐĐT theo thông tư 32 từ năm 2018 đã phát hành 10.000 hóa đơn, đến tháng 9/2019 sử dụng hết, cần tiếp tục phát hành HĐĐT, thì doanh nghiệp có phải thông báo phát hành HĐĐT theo thông tư 32 hay theo Nghị định 119? Hiện có khoảng 200 doanh nghiệp cung ứng dịch vụ kỹ thuật điện tử cho doanh nghiệp ứng dụng HĐĐT nhưng chưa có quy định, tiêu chuẩn cho các doanh nghiệp cung ứng này.

Cần giải pháp đồng bộ

Để giúp việc sử dụng HĐĐT trở thành giải pháp tốt nhất cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, một trong những giải pháp được các chuyên gia, doanh nghiệp mong muốn là sớm ban hành thông tư hướng dẫn chi tiết hơn về HĐĐT. Trong đó quy định rõ: lựa chọn đơn vị cung cấp, các vấn đề liên quan ngày ký, ngày lập hóa đơn. Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế cần đưa ra lộ trình triển khai rõ ràng theo từng giai đoạn cụ thể để tránh dồn vào thời điểm năm 2020.

Giải đáp những băn khoăn từ phía doanh nghiệp, ông Nguyễn Hữu Tân - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách - Tổng cục Thuế cho biết, sẽ tiếp thu vấn đề này, tuy nhiên, đây là nội dung rất lớn, hướng tới việc toàn bộ doanh nghiệp phải thực hiện HĐĐT. Điều này đòi hỏi hạ tầng kỹ thuật thông tin lớn, cần thời gian để chuẩn bị, không thể làm trong một sớm một chiều. Về đề xuất liên kết giữa các đơn vị thuế, kho bạc, bảo hiểm… ông Nguyễn Hữu Tân cho biết, điều này còn phụ thuộc vào hạ tầng cơ sở của mỗi đơn vị và đảm bảo tính pháp lý.