Không nằm ngoại dự đoán, kể từ ngày đầu tiên trở lại nắm quyền, Tổng thống Trump cho triển khai “kế hoạch làm sạch nước Mỹ”, trong đó trọng điểm là tiến hành chiến dịch trục xuất người nhập cư lớn bậc nhất. Theo giới quan sát, hành động cứng rắn này không chỉ tạo nên bóng ma ám ảnh với người di cư mà còn sẽ kéo theo nhiều hệ lụy, làm dấy lên lo ngại về khía cạnh nhân đạo và gây ra những tác động sâu rộng trên phạm vi toàn cầu.

Trung bình, 626 người nhập cư trái phép bị bắt ở Mỹ mỗi ngày

Nỗi bất an trong các cộng đồng nhập cư không giấy tờ trên khắp nước Mỹ đã thành sự thực khi ông Trump đắc cử. Ngay sau khi nhậm chức, Kế hoạch "làm sạch" nước Mỹ của tân tổng thống Mỹ bắt đầu với việc siết chặt đường biên giới. Theo đó, ngày 29/1 vừa qua, ông Trump đã công bố kế hoạch đưa 30.000 người nhập cư bị trục xuất đến căn cứ quân sự Guantanamo mà Mỹ chiếm đóng trái phép của Cuba. Theo đó, Mỹ sẽ tiến hành mở rộng cơ sở giam giữ tại căn cứ hải quân Mỹ ở Vịnh Guantanamo (Cuba) để giam giữ tới 30.000 người nhập cư bị trục xuất.  Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 4/2 đã bắt đầu thực hiện các chuyến bay đưa người nhập cư trái phép tới giam giữ tại Vịnh Guantanamo.

Trong hai tuần đầu tiên của nhiệm kỳ Tổng thống Donald Trump, bộ An ninh Nội địa Mỹ cho biết, các lực lượng liên bang đã bắt giữ gần 8.800 người nhập cư bất hợp pháp và trục xuất gần 5.700 người thuộc 121 quốc gia. Các đặc vụ của Cơ quan Thực thi pháp luật về Nhập cư và Hải quan Mỹ (ICE) đã tiến hành các cuộc đột kích trên khắp nước Mỹ, bắt giữ hàng trăm người mỗi ngày. Theo ICE, các thành phố bị nhắm mục tiêu bao gồm Boston, New York, Newark và San Francisco. Trung bình, 626 người nhập cư trái phép bị bắt ở Mỹ mỗi ngày.

Những bước đi cứng rắn nhằm trục xuất người nhập cư của Tổng thống Mỹ Donald Trump đang gây ra nhiều hệ lụy. (Ảnh: Reuters)

Đầu tháng 2/2025, Chính phủ Mexico cho biết đã tiếp nhận gần 11.000 người di cư bị Mỹ trục xuất kể từ ngày 20/1/2025, thời điểm ông Donald Trump nhậm chức tổng thống Mỹ. Theo Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum, trong số những người bị trục xuất có khoảng 2.500 người không phải công dân Mexico.

Ngày 3/2, một máy bay quân sự C-17 của Mỹ chở 205 công dân Ấn Độ nhập cảnh trái phép vào Mỹ về nước. Dự kiến sẽ có nhiều chuyến bay tương tự sẽ được tổ chức trong thời gian tới khi Mỹ đã xác định được khoảng 18.000 người Ấn Độ nhập cảnh bất hợp pháp vào Mỹ.

Bên cạnh đó, Chính quyền Tổng thống Trump cũng tăng cường các nỗ lực trục xuất người di cư trái phép, trong đó sử dụng máy bay quân sự cho các chuyến bay trục xuất, đe dọa áp thuế và những biện pháp trừng phạt khác đối với các quốc gia từ chối tiếp nhận người di cư bị trục xuất.

Không chỉ siết chặt đường biên giới, tân chính quyền Mỹ còn siết chặt các quy định nhập cư. Theo đó, những người nhập cư bất hợp pháp vào Mỹ mà không đăng ký với chính quyền liên bang có khả năng bị phạt tù và phạt tiền; tất cả những người nhập cư trên 14 tuổi chưa lấy dấu vân tay hoặc chưa đăng ký khi nộp đơn xin thị thực và lưu trú tại Mỹ trong 30 ngày trở lên đều phải đăng ký và lấy dấu vân tay. Chương trình nhập cảnh CBP One vốn chương trình này cho phép hàng trăm nghìn người di cư nhập cảnh hợp pháp vào Mỹ bằng cách lên lịch hẹn trên ứng dụng cũng bị đóng cửa. Chính quyền Trump cũng ra sắc lệnh chấm dứt quyền công dân dựa trên nơi sinh, vốn được ghi trong Tu chính án số 14 của Hiến pháp Mỹ, theo đó, trẻ em sinh ra trên lãnh thổ Mỹ nhưng có cha mẹ không phải là công dân hoặc thường trú nhân hợp pháp sẽ không được tự động cấp quốc tịch Mỹ.

Những hệ lụy không dễ đong đếm

Chính sách nhập cư mới của chính quyền Tổng thống Donald Trump cũng dẫn tới căng thẳng trong quan hệ với các quốc gia Mỹ Latinh như Brazil, Colombia… Đơn cử như quan hệ giữa Mỹ với Colombia. Cuối tháng 1 vừa qua, ngay sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố áp đặt thuế quan toàn diện lên hàng hóa Colombia và thu hồi thị thực của các quan chức chính phủ nước này, thì người đồng cấp Colombia Gustavo Petro cấm các chuyến bay trục xuất người di cư từ Mỹ hạ cánh xuống Colombia, đồng thời ngay sau khi Tổng thống Trump cho biết đã chỉ đạo chính quyền áp đặt "mức thuế khẩn cấp 25%" đối với tất cả hàng hóa Colombia vào Mỹ và sẽ tăng lên 50% trong một tuần thì Tổng thống Petro đã tuyên bố áp thuế 25% đối với hàng nhập khẩu từ Mỹ.

Tuy nhiên, những hệ lụy không dễ đong đếm với nền kinh tế toàn cầu cũng như chính nền kinh tế Mỹ từ sự mạnh tay này đang khiến các nhà quan sát lo ngại. Trước hết theo các chuyên gia, người nhập cư không có giấy tờ hiện chiếm một tỷ lệ đáng kể trong lực lượng lao động của Mỹ, đặc biệt trong các ngành như xây dựng, chăm sóc sức khỏe và khách sạn, nơi lao động tay nghề thấp chiếm ưu thế.

Cụ thể tại Mỹ, theo Cục Thống kê Lao động Mỹ, người nhập cư chiếm khoảng 17% tổng số lao động tại Mỹ, khoảng 42% số công nhân trồng trọt ở nước này là người nhập cư không có giấy tờ. Trong bối cảnh lực lượng lao động Mỹ đang phải chịu áp lực ngày càng tăng do tỷ lệ sinh giảm và già hóa dân số, việc trục xuất người nhập cư trái phép chắc chắn sẽ gây thiếu hụt nhân lực trong các ngành nghề. Một phân tích của Bloomberg cho thấy việc trục xuất tất cả những người nhập cư bất hợp pháp khỏi đất nước sẽ làm giảm tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Mỹ 8%. Còn ước tính của Viện Thuế và Chính sách kinh tế cho biết, động thái trục xuất người di cư có thể làm mất đi nguồn thu thuế hàng trăm tỷ USD một năm.

Với các quốc gia có lượng người di cư lớn như các nước ở Trung và Nam Mỹ, lượng kiều hối từ đối tượng này chiếm dung lượng không nhỏ trong tổng nguồn thu ngoại tệ mỗi năm. Cụ thể, theo báo cáo năm 2023 của Ngân hàng Thế giới (World Bank) kiều hối đóng góp khoảng 24% GDP của El Salvador (8.182 tỷ USD), 20% GDP của Honduras (9.177 tỷ USD) và 15% GDP của Guatemala (19.804 tỷ USD). Trong khi với Mexico, lượng kiều hối đổ về quốc gia này năm 2023 đạt hơn 63,4 tỷ USD, đóng góp 3,5% GDP. Vì thế, việc Washington mạnh tay trục xuất người di cư cũng chẳng khác nào chặt đứt nguồn thu chính của các quốc gia này.

Nằm trong quan điểm “nước Mỹ trên hết”, chính quyền Tổng thống Trump đang đưa ra nhiều quyết sách mạnh mẽ, trong đó có vấn đề người di cư. Tuy nhiên, việc những chính sách nhập cư mới của Tổng thống Donald Trump gây ra nhiều phản ứng trái chiều có thể sẽ khiến tân chủ nhân Nhà Trắng bận tâm nhiều hơn nữa trên hành trình sắp tới./.

Hà Anh