Hội nghị Cấp cao Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) lần thứ 42 - hoạt động quan trọng nhất của Tuần lễ Cấp cao ASEAN, đã chính thức khai mạc sáng 10/5 tại khu nghỉ dưỡng Labuan Bajo của Indonesia. Trước đó, trả lời phỏng vấn báo chí, Bộ trưởng Ngoại giao Indonesia Retno Marsudi cho biết: “Hội nghị sẽ thảo luận và đề xuất với các nhà lãnh đạo về cách thức xây dựng nền tảng vững chắc, tầm nhìn dài hạn và tăng cường năng lực của ASEAN”.

Đoàn kết và nỗ lực chung phát huy mạnh mẽ vai trò dẫn dắt

Khai mạc Hội nghị, Tổng thống Indonesia Joko Widodo đánh giá, Hội nghị Cấp cao ASEAN lần này diễn ra trong bối cảnh kinh tế thế giới chưa phục hồi toàn diện, cạnh tranh chiến lược nước lớn gia tăng, cùng nhiều biến động phức tạp, khó lường. Tổng thống Indonesia tin tưởng rằng, đoàn kết và nỗ lực chung của tất cả thành viên gia đình ASEAN là điều kiện tiên quyết để ASEAN phát huy mạnh mẽ vai trò dẫn dắt hòa bình và tăng trưởng khu vực.

Để ASEAN thực sự là tâm điểm, động lực cho tăng trưởng của khu vực và toàn cầu, Tổng thống Indonesia đề nghị ASEAN ưu tiên hội nhập kinh tế, hợp tác bao trùm, triển khai hiệu quả Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP), bảo đảm an ninh lương thực, tự cường năng lượng và ổn định tài chính.

Tại phiên họp sáng 10/5, lãnh đạo các nước bày tỏ ủng hộ và nhấn mạnh ý nghĩa chiến lược của chủ đề "Một ASEAN tầm vóc: Tâm điểm của tăng trưởng", thể hiện sức sống và vị thế của ASEAN, động lực cho tăng trưởng kinh tế khu vực và toàn cầu. Các Lãnh đạo cam kết sẽ đẩy mạnh hội nhập kinh tế ASEAN, tăng cường thương mại và đầu tư nội khối, củng cố kết nối chuỗi cung ứng, nâng cao năng lực bảo đảm ổn định tài chính, an ninh lương thực, an ninh năng lượng…

Các Lãnh đạo đặc biệt nhấn mạnh tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN phải thực sự hướng tới người dân và lấy người dân làm trung tâm, chỉ đạo các cơ quan chuyên ngành chủ động và nhạy bén trước các cơ hội và thách thức, triển khai quyết liệt và đồng bộ các sáng kiến, nhất là những sáng kiến mang lại lợi ích thiết thực và bảo đảm thụ hưởng đồng đều cho người dân.

Trên tinh thần đó, Lãnh đạo các nước đã thông qua các thành tố chính của Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2025, phác thảo tương lai của Cộng đồng trong 20 năm tới, với mục tiêu, khát vọng phát triển mạnh mẽ hơn, xứng tầm ASEAN.

Trước đó, 6 yếu tố cốt lõi đã được thống nhất làm nền tảng xây dựng tầm nhìn ASEAN bao gồm định hướng hành động, bền vững, mạnh dạn, táo bạo và đổi mới, thích ứng và chủ động, nhanh nhẹn và kiên cường, bao trùm, tham gia và phối hợp đã được đưa ra bàn thảo. Một ASEAN ngày càng tự cường và thích ứng trong một thế giới đang đổi thay là điều cả 11 quốc gia trong khối đang đồng lòng hướng tới.

Thành viên tích cực, có trách nhiệm mang tên Việt Nam

Để ASEAN thực sự là tâm điểm, động lực cho tăng trưởng của khu vực và toàn cầu, phát huy mạnh mẽ vai trò dẫn dắt hòa bình và tăng trưởng khu vực, tầm nhìn ASEAN là cần thiết nhưng chưa đủ. Đó còn là sự đóng góp của các thành viên và Việt Nam, dù là “người đến sau” trong cộng đồng ASEAN nhưng đến nay như nhìn nhận của Veeramalla Anjaiah, nhà báo kỳ cựu của Indonesia, kể từ khi gia nhập ASEAN năm 1995, Việt Nam đã từng bước trở thành một thành viên tích cực và có trách nhiệm, thể hiện qua những đóng góp thiết thực cho sự đoàn kết, trưởng thành và lớn mạnh của ASEAN, như việc thông qua Hiến chương ASEAN 2007, Tuyên bố Hà Nội về Tầm nhìn ASEAN 2020, Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025 và các kế hoạch tổng thể thực hiện 3 trụ cột chính trị - an ninh, kinh tế và văn hóa - xã hội. Theo nhà báo Veeramalla Anjaiah, Việt Nam cũng đã nỗ lực để bảo đảm hòa bình và hòa giải giữa các quốc gia ASEAN. Việt Nam đã hỗ trợ xử lý những khác biệt nảy sinh giữa các quốc gia thành viên và thúc đẩy lập trường cũng như tiếng nói chung trong các vấn đề khu vực. Việt Nam cũng góp phần mở rộng quan hệ, thúc đẩy hợp tác giữa ASEAN với các đối tác, nâng cao vai trò quốc tế của ASEAN, nhất là vai trò trung tâm, quyết định tại các diễn đàn khu vực như Hội nghị cấp cao Đông Á (EAS), Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF), Hội nghị Bộ trưởng quốc phòng ASEAN và các đối tác (ADMM+). Riêng về vấn đề biển Đông, Việt Nam đã và đang nỗ lực đưa Biển Đông vào chương trình nghị sự của ASEAN và đảm bảo các tranh chấp được giải quyết một cách xây dựng.

Trước đó, trả lời phỏng vấn báo chí, đánh giá về Việt Nam, Tổng thư ký ASEAN Kao Kim Hourn nhận định rằng, kể từ khi gia nhập ASEAN vào năm 1995, Việt Nam đã và đang có những đóng đóng góp quan trọng, chủ động và tích cực cho tổ chức khu vực này.

Đoàn Việt Nam tham gia Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 42 trên tinh thần chủ động, tích cực, trách nhiệm, sáng tạo, đóng góp vào thành công chung của Hội nghị. Thông điệp mà chúng ta mang tới Hội nghị lần này là củng cố đoàn kết, tự cường, nâng cao năng lực ứng phó và thích ứng linh hoạt của ASEAN trước các biến động, phát huy mạnh mẽ hơn nữa vai trò, tiếng nói và trách nhiệm của ASEAN khi tham gia các công việc chung của khu vực và thế giới. Trong phiên khai mạc sáng 10/5, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nêu ra ba vấn đề cốt lõi quyết định bản sắc, giá trị, sức sống và uy tín của ASEAN, đó là giữ vững độc lập, tự chủ chiến lược, vươn mình bứt phá thành tâm điểm của tăng trưởng, và thích ứng ngày càng tốt hơn trước những biến động bên ngoài. Thủ tướng nhấn mạnh nêu rõ đoàn kết là sức mạnh vô địch, và phải thể hiện qua ý chí và hành động cụ thể. Củng cố đoàn kết và thống nhất là nhiệm vụ căn cốt cho một ASEAN độc lập và tự cường. Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu tiềm ẩn nhiều rủi ro, bất ổn, để thúc đẩy phục hồi và phát triển bền vững, Thủ tướng nhấn mạnh mở rộng thị trường nội khối là yêu cầu cấp thiết. Trên cơ sở đó, Thủ tướng đề nghị nỗ lực đàm phán nâng cấp Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN, triển khai đồng bộ và quyết liệt các dự án kết nối khu vực cả về thể chế, hạ tầng và con người, tạo bước chuyển về chất cho môi trường đầu tư, kinh doanh và du lịch.

Thủ tướng đề nghị hợp tác kinh tế số, chính phủ số, kinh tế tuần hoàn, cần được quan tâm, đẩy mạnh cùng với kết nối mạng lưới điện, phát triển năng lượng tái tạo, và sớm xây dựng các chiến lược dài hạn về đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, thông qua triển khai Thỏa thuận công nhận lẫn nhau về lao động trong một số ngành nghề và xem xét mở rộng áp dụng Thỏa thuận trong những ngành nghề mới.

Khẳng định tinh thần cốt lõi của ASEAN là lấy người dân làm trung tâm, mục tiêu và động lực của xây dựng Cộng đồng, Thủ tướng nhấn mạnh mục tiêu thu hẹp khoảng cách phát triển, đặc biệt là vùng sâu, vùng xa, các tiểu vùng. Hợp tác tiểu vùng cần gắn kết với các chương trình hợp tác ASEAN trên tất cả các lĩnh vực, mở ra không gian rộng lớn hơn và bảo đảm cuộc sống tốt đẹp hơn cho người dân.

Thủ tướng chia sẻ, khó khăn, thách thức luôn luôn hiện hữu, nhưng khó khăn không làm ASEAN nhụt chí, ASEAN phải mạnh mẽ hơn. Để hiện thực hóa mục tiêu, khát vọng hòa bình, an ninh, ổn định và thịnh vượng, Thủ tướng đề nghị các thành viên ASEAN chung tay khơi dậy ý chí tự cường, đoàn kết, khơi thông các nguồn lực phát triển và khởi tạo các ý tưởng đột phá cho xây dựng Cộng đồng, giúp ASEAN bứt phá trở thành tâm điểm tăng trưởng của khu vực và toàn cầu./.

Hà Anh