Cách nhau đến nửa vòng Trái đất nhưng hai đất nước ở hai bên bán cầu từ lâu đã tìm thấy ở nhau nhiều điểm tương đồng, sát cánh cùng nhau từ những thời khắc khó khăn nhất, kết nên mối duyên tình hữu nghị bền chặt đến nay đã 46 năm.

Từ cuộc hội ngộ đầy tình cờ của 2 người cộng sản 92 năm trước

Trong buổi lễ trang trọng khánh thành tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Thủ đô Buenos Aires ngày 30/8/2012 có sự hiện diện của một nhân vật đặc biệt: ông Miguel Carlos Contreras, con trai ông Miguel Contreras, một trong những người sáng lập ra đảng Cộng sản Argentina. Từ chia sẻ đầy cảm động của ông Miguel Carlos Contreras, nhiều người Argentina trẻ tuổi mới biết rằng hóa ra mối quan hệ hữu nghị thân tình giữa đất nước họ và dải đất hình chữ S xa xôi đã có từ rất lâu, bởi chính hai nhà lãnh tụ của hai nước. Theo lời kể của ông Miguel Carlos Contreras, giữa cha ông và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có một tình bạn đẹp, được hình thành từ những ngày 2 vị lãnh tụ cùng sống và hoạt động tại Moscow năm 1924.

Năm đó, ông Miguel Contreras được Ban lãnh đạo Đảng Cộng sản Argentina cử sang Liên Xô tham dự Đại hội V Quốc tế Cộng sản. Tháng 6/1924, Chủ tịch Hồ Chí Minh khi đó là nhà cách mạng trẻ Nguyễn Ái Quốc được Đảng Cộng sản Pháp cử đi dự Đại hội V Quốc tế Cộng sản (thời điểm V.I.Lê-nin từ trần ít ngày trước đó). Ông Miguel Contreras cùng nhà cách mạng trẻ Nguyễn Ái Quốc có cuộc hội ngộ tình cờ đầu tiên khi hòa cùng các đoàn đại biểu tới viếng Lê-nin trong thời tiết Moscow rét buốt. Người cộng sản Argentina còn vội vã cởi đôi găng tay của mình đưa cho người cộng sản Việt Nam mới quen khi thấy những ngón tay của bạn mình tê cóng.

Theo lời kể của ông Miguel Carlos Contreras, đúng như duyên phận, sau lễ viếng, đôi bạn mới quen trở về khách sạn được xếp ở cùng một phòng. Họ đã có cơ hội cùng dệt nên tình bạn thân thiết. Điểm chung nhất giữa họ có lẽ là tình hình chính trị hai nước.

Trên tờ Tiếng nói nội địa (La Voz Del Interior) ngày 19/9/1969, trong bài phỏng vấn được thực hiện sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời, ông Miguel Contreras còn hé lộ ông còn có cơ hội gặp lại người bạn của mình 2 lần vào năm 1938 và 1960, cũng tại Moscow. Tình cảm của họ nhờ đó, cũng dày lên theo năm tháng.

Những người nặng lòng với Việt Nam

Từ những sự kết nối, thông tin, trong những năm 1960, 1970, người dân Argentina hiểu rõ hơn về cuộc chiến tranh chống đế quốc Mỹ xâm lược của người dân Việt Nam, hiểu về những mất mát, gian khó mà người dân Việt Nam phải gánh chịu. Nhiều người dân Argentina đã không ngần ngại xuống đường ủng hộ nhân dân Việt Nam trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc. Một trong những người Argentina như thế, người Việt Nam nhắc nhiều tới bà với tình cảm trân trọng dành cho một người bạn lớn, đó là bà Poldi Sosa Schmidt - người sáng lập và là Chủ tịch của Viện Văn hóa Argentina - Việt Nam (ICAV). Trong những năm 70 của thế kỷ trước, bà là một trong những lãnh tụ của phong trào sinh viên Chile (bà có 2 quốc tịch Chile và Argentina) phản đối cuộc chiến tranh phi nghĩa của Mỹ tại Việt Nam. Năm 1997, cũng bởi tình cảm và niềm khát khao muốn tạo sự gắn kết, hiểu biết hơn nữa giữa Việt Nam - Arrgentina, bà Poldi Sosa Schmidt đã nỗ lực cho sự ra đời của Viện Văn hóa Argentina - Việt Nam.

Nói đến những người dân Argentina nặng lòng với Việt Nam không thể không nhắc tới ông Oscar Alberto Goldadler. Thời thanh niên, ông đã tham gia tích cực vào các phong trào chính trị, xã hội phản đối chế độ độc tài quân sự tại Argentina và phản đối chiến tranh tại Việt Nam đến mức bị trục xuất khỏi Argentina và phải tị nạn chính trị tại Tây Ban Nha. Thời hậu chiến, Oscar Alberto Goldadler cho biết ông đặc biệt quan tâm tới vấn đề các nạn nhân chất độc da cam bởi mặc dù chiến tranh đã kết thúc nhưng hệ quả của nó vẫn tiếp tục để lại nhiều đau thương và mất mát cho dân tộc Việt Nam. Cũng bởi những đóng góp to lớn trong việc ủng hộ nạn nhân da cam Việt Nam, ông Oscar Alberto Goldadler  đã được Hội nạn nhân chất độc da cam/dioxin (VAVA) vinh danh Tấm lòng vàng. Là một kiến trúc sư có tiếng, Oscar Alberto Goldadler còn được Bộ Ngoại giao Italy mời tham gia dự án phục chế Văn Miếu, Quốc Tử Giám. Ông cũng đã tham gia thiết kế Bảo tàng Dân tộc học và một số dự án bảo tồn khu phố cổ Hà Nội. Năm 2006, ông thành lập Nhà Việt Nam tại Argentina bằng các nguồn lực của bản thân và đã phối hợp với Đại sứ quán Việt Nam trong việc tuyên truyền, quảng bá văn hóa, hình ảnh đất nước, con người Việt Nam tại nước Nam Mỹ.

Từ những thiện cảm đặc biệt dành cho người dân, đất nước Việt Nam mà ngày 25/10/1973, Argentina đã là một trong ba nước Mỹ Latinh (sau Cuba và Chile) thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam trước năm 1975.

Nỗ lực để tình hữu nghị không ngừng đơm hoa kết trái

Từ đó đến nay, Việt Nam - Argentina đã nỗ lực không ngừng để mối quan hệ hữu nghị không ngừng đơm hoa kết trái. Việc hai nước mở Đại sứ quán tại hai thủ đô giữa những năm 90 và tiếp theo đó là các chuyến thăm thường xuyên của lãnh đạo cấp cao hai nước đã tạo động lực mạnh mẽ để thúc đẩy các mối quan hệ chính trị, kinh tế, văn hóa giữa Việt Nam và Argentina. Đặc biệt, sau khi hai nước nâng tầm quan hệ lên đối tác toàn diện vào năm 2010, mối quan hệ giữa hai nước đã có những bước phát triển mới rất tích cực trên tất cả các lĩnh vực. Hai nước đã trao đổi nhiều đoàn cấp cao, thiết lập nhiều cơ chế và ký kết nhiều văn kiện quan trọng thúc đẩy hợp tác trên nhiều lĩnh vực thế mạnh. Các hoạt động giao lưu nhân dân giữa hai nước tiếp tục được tăng cường, góp phần thúc đẩy quan hệ hữu nghị và hợp tác song phương.

Tháng 6/2018, tại Hội nghị thượng đỉnh G7 mở rộng tại Canada, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã có cuộc tiếp xúc song phương Tổng thống Argentina Mauricio Macri. Hai nhà lãnh đạo khẳng định coi trọng mỗi nước trong tổng thể chính sách đối ngoại của nhau và mong muốn làm sâu sắc hơn nữa mối quan hệ đối tác mang tầm chiến lược giữa hai nước.

Gần đây nhất, chuyến thăm chính thức Việt Nam của Bộ trưởng Ngoại giao và Tôn giáo Argentina Jorge Faurie vào tháng 7/2018 diễn ra đúng vào dịp 2 nước kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao đã góp phần củng cố và thúc đẩy hơn nữa quan hệ hợp tác Việt Nam - Argentina.

Cũng không thể không nhắc tới thành công và những đóng góp lớn của những tổ chức như Viện Văn hóa Argentina - Việt Nam trong việc củng cố mối quan hệ hai nước. Hơn 20 năm qua, ICAV đã tiến hành nhiều hoạt động phong phú về nội dung, đa dạng về hình thức, tích cực ủng hộ công cuộc kiến thiết đất nước cũng như bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam. Bên cạnh đó, Trung tâm Việt Nam - Argentina dù mới thành lập tại Thủ đô Buenos Aires năm 2012 nhưng đến nay đã đóng góp không nhỏ trong việc quảng bá văn hóa Việt Nam tại quốc gia Nam Mỹ này, góp phần thúc đẩy sự hiểu biết lẫn nhau giữa nhân dân 2 nước. Năm 2012, Tượng đài Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng đã được khánh thành tại Argentina.

Bên cạnh quan hệ chính trị - ngoại giao tốt đẹp, hợp tác về kinh tế, thương mại và đầu tư tiếp tục phát triển, trở thành nền tảng cho quan hệ lâu dài giữa hai nước. 46 năm qua, quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa hai nước Việt Nam - Argentina đã không ngừng được củng cố và phát triển tốt đẹp trên mọi lĩnh vực. Nhưng nói như Bộ trưởng Ngoại giao Argentina Jorge Marcelo Faurie, vẫn còn nhiều dư địa hợp tác song phương và hai bên cần cùng nỗ lực hành động, đề xuất các sáng kiến hợp tác cụ thể để tăng cường hơn nữa mối quan hệ giữa Việt Nam và Argentina. Và điều đó, với tình cảm hữu nghị lâu bền đã có, tin chắc rằng sẽ trở thành hiện thực.