Nói đến những cái tên được nhắc đến nhiều nhất trong năm 2020 không thể không kể đến hai danh xưng Ugur Sahin - Ozlem Tureci.

Nhiều bài báo đã không quá lời khi ca tụng rằng vợ chồng tiến sĩ Ugur Sahin - Ozlem Tureci là cặp đôi nổi tiếng nhất trong khoa học kể từ khi Marie và Pierre Curie phát hiện ra hiện tượng phóng xạ. Bởi, nếu “đứa con cưng” của họ - vaccine Pfizer (Mỹ)/BioNTech - chứng minh được hiệu quả tối ưu trong phòng chống dịch Covid-19 thì hai cái tên Ugur Sahin - Ozlem Tureci thực sự đi vào lịch sử khi có thể là đặt dấu chấm dứt cho đại dịch khiến cả thế giới ám ảnh suốt hơn một năm qua.

Từ dự đoán táo bạo hai năm về trước

Nghe có vẻ đầy màu sắc duy tâm, nhưng chính tiến sĩ Ugur Sahin cũng không thể lý giải được rằng vì sao cách đây hai năm, khi Covid-19 còn là cụm từ chưa từng tồn tại, ông đã đề cập đến việc sử dụng một công nghệ mới được gọi là mRNA (RNA thông tin) để chế tạo phát triển vaccine trong trường hợp xảy ra một đại dịch toàn cầu. Bản thân BioNTech - công ty mà ông và vợ (nữ tiến sĩ Özlem Türeci) đồng sáng lập, cũng mới dừng lại ở việc tìm kiếm các liệu pháp điều trị bệnh ung thư, chưa hề kiến tạo được sản phẩm nào để tung ra thị trường.

Nhưng chỉ hai năm sau, cái gọi là RNA technology - công nghệ mRNA mà Ugur Sahin đề cập tại Hội thảo tại Berlin ngày đó đã được báo chí thế giới nhìn nhận là một bold prediction - dự đoán táo bạo. Bởi công nghệ ấy là nền tảng để tạo ra loại vaccine đang được phê duyệt là đạt hiệu quả trên 90% trong phòng dịch Covid-19 - tạo nên niềm hy vọng lớn trong việc kết thúc sự tồn tại của đại dịch đã “tấn công” tất cả các châu lục và cướp đi sinh mạng của hơn 1,2 triệu người.

Tới “Dự án Tốc độ ánh sáng”

Ugur Sahin - Özlem Türeci có lý do để đặt cho dự án điều chế vaccine Covid-19 của mình là Lightspeed - Tốc độ ánh sáng. Bởi cách đây gần một năm, khi những tin tức đầu tiên về cái gọi là “dịch viêm phổi lạ” (sau này được định danh là Covid-19), lan truyền từ thành phố Vũ Hán, Trung Quốc tới châu Âu, tới nước Đức, người sáng lập nên Công ty BioNTech, đã mơ hồ rằng căn bệnh ấy rồi sẽ nhanh chóng bùng nổ trở thành một “đại dịch toàn cầu”, rằng “chỉ đến tháng 4, các trường học sẽ phải đóng cửa vì căn bệnh này”.

Thực tế đau xót là sự mơ hồ ấy đã nhanh chóng trở thành sự thực. Tháng 4/2020, từ châu Á, Covid-19 đã hung hãn tấn công và “xâm chiếm” gần như toàn thế giới, trong đó, Mỹ và châu Âu trở thành trọng điểm, liên tiếp hứng chịu những “làn sóng Covid-19” gây ảnh hưởng nặng nề chưa từng có cả về người và của, mà đến nay, sau gần một năm, vẫn chưa thực sự có lối ra. Thực tế ấy, khả năng dự báo đến tầm “tiên tri”, sự nhạy bén hơn người cùng sự thôi thúc trong lương tâm “cần phải cung cấp một thứ gì đó cho xã hội” của một trí thức khoa học tầm cỡ đã là những lực đẩy khiến vợ chồng Ugur Sahin - Özlem Türeci nhanh chóng bắt tay vào dự án điều chế ra vaccine Covid-19. Viện dẫn tới cụm từ Lightspeed để đặt tên, Ugur Sahin - Özlem Türeci đã cho thấy rõ sự cấp thiết của dự án.

Cũng bởi sự cấp thiết ấy, 1.300 nhân viên của BioNTech, phối hợp cùng đội ngũ khổng lồ hơn 500 nhà khoa học, đã cấp tập, khẩn trương, dốc toàn tâm, toàn lực cho dự án. Mọi kỳ nghỉ bị hủy bỏ, mọi kế hoạch khác của BioNTech đều được dừng lại để tập trung cho Lightspeed. “Đó không phải là cơ hội mà là nghĩa vụ phải làm, vì tôi nhận ra rằng chúng tôi có thể nằm trong số những người đầu tiên tạo ra vaccine” - tiến sĩ Ugur Sahin lý giải cho sự khẩn trương ấy.

Dù tự nhận rằng “không có nhiều công ty trên hành tinh có đủ năng lực và khả năng để làm điều đó nhanh như chúng tôi có thể làm” nhưng là người “biết mình biết ta”, ông Sahin hiểu rất rõ rằng nếu không có sự hợp lực, thì cái gọi là “Tốc độ ánh sáng” như vợ chồng ông mong muốn, để vaccine Covid-19 sớm thành hình, để đáp ứng lại nỗi khao khát đến bức thiết của người dân toàn cầu, là rất khó khả thi. Điều may mắn cho cá nhân Ugur Sahin - Özlem Türeci và cũng có lẽ là cả nhân loại khi số phận đã run rủi cho CEO BioNTech và Albert Bourla - CEO của Pfizer, một hãng dược hàng đầu thế giới có một tình bạn thân thiết. Bản thân hai tập đoàn BioNTech và Pfizer, chỉ mới trước đó, đã từng có sự hợp tác phát triển và sản xuất một loại vaccine cúm. Sự hợp tác ấy, tình bạn ấy đã thực sự trở nên đắc dụng cho “Tốc độ ánh sáng”. Nhờ vậy, suốt nhiều tháng qua, một người Thổ Nhĩ Kỳ và một người Hy Lạp, hai tập đoàn lớn với hàng nghìn con người, đã cùng hợp sức, hợp lực, hợp trí cho dự án hợp tác phát triển vaccine phòng Covid-19, một dự án mà theo cả hai bên, lợi nhuận không phải là đích đến cao nhất, mà “vì sự bình yên của nhân loại”, theo đó, vaccine phòng Covid-19 mà họ phát triển được, sẽ phải là tài sản chung của nhân loại.

Điều may mắn và hạnh phúc hơn nữa là nỗ lực ấy đã đạt được thành quả. Sau một thời gian ngắn kỷ lục với khối lượng công việc kỷ lục (nghiên cứu song song 20 loại vaccine phòng Covid-19), ngày 9/11/2020, như lời ông Albert Bourla, Chủ tịch và Giám đốc điều hành của Pfizer đã là “một ngày vĩ đại cho khoa học và nhân loại” khi Pfizer và BioNTech công bố vaccine Covid-19 đạt hiệu quả 90% ở giai đoạn 3. Ngày 2/12, Anh đã trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới phê duyệt vaccine Covid-19 của Pfizer/BioNTech.

Ước vọng cho phép màu

Có ai đó đã đùa rằng khi lựa chọn An der Goldgrube (Mỏ vàng), một con phố nằm phía tây thành phố Mainz (Đức) để xây dựng trụ sở Công ty Công nghệ Sinh học BioNTech, hai vợ chồng tiến sĩ Ugur Sahin - Özlem Türeci có lẽ không ngờ tên con đường lại trở thành lời tiên tri cho số phận của họ. Nói vậy, bởi việc vaccine Covid-19 Pfizer/BioNTech được phê duyệt ngay lập tức đã đẩy giá cổ phiếu của BioNTech tăng gần 10% ngay trong những phiên tháng 11/2020 và tăng hơn 250% trong năm 2020. Qua đó giúp nâng tài sản ròng của ông Ugur Sahin chạm mức 5,1 tỷ USD và đưa vị tiến sĩ kiêm doanh nhân này vào danh sách 500 tỷ phú giàu nhất thế giới.

Tiến sĩ Ugur Sahin có lẽ chẳng phủ nhận phép màu ấy vì đó thực cũng là sự tưởng thưởng cho những nỗ lực, sự dám nghĩ, dám làm và quyết liệt đến cùng cho sự sáng tạo của ông và các đồng sự. Nhưng, tận sâu trong tâm khảm của CEO BioNTech vẫn nóng bỏng trái tim nồng ấm của một con người làm khoa học. Thứ quý giá nhất, với cặp vợ chồng nhà khoa học tỷ phú nhưng lại có cuộc sống được cho là tối giản, đơn giản đến lạ thường này (theo lời giới truyền thông, vẫn đang sống với cô con gái tuổi teen trong một căn hộ khiêm tốn gần nơi làm việc, đạp xe đi làm và không sở hữu chiếc xe hơi nào), có lẽ không phải là tiền bạc mà là những giá trị, ý nghĩa mà vaccine Covid-19 có thể mang đến cho nhân loại. Và trên hết, điều mà vợ chồng ông quan tâm nhất lúc này là những sự hợp lực trợ giúp để có thể thử nghiệm nhanh nhất, để vaccine Covid-19 Pfizer/BioNTech giành được sự cấp phép từ các cơ quan quản lý.

Và quan trọng hơn nữa, là làm cách nào để tất cả người dân trên thế giới này đều có thể có cơ hội được tiếp cận vaccine Covid-19 Pfizer/BioNTech, bởi là nhà sản xuất, ông không thừa biết một thực tế mà có lẽ chính vợ chồng ông cũng chưa có cách nào để giải quyết: vaccine Covid-19 Pfizer/BioNTech đang là một trong những loại vaccine đắt đỏ nhất và khắc nghiệt nhất trong khâu vận chuyển (nhiệt độ bảo quản đòi hỏi tới âm 70,80 độ C - ngang với nhiệt độ tại Bắc Cực, một điều cực khó khả thi với những quốc gia có nền nhiệt quanh năm cao như Ấn Độ). Chưa hết, những ngày này, không những người dân, chính quyền trên khắp thế giới mà người làm khoa học như vợ chồng Ugur Sahin - Özlem Türeci cũng đang đau đầu trước sự xuất hiện của cái gọi là biến thể của virus SARS-CoV-2.

Nhưng, vẫn với tâm thế của những ngày miệt mài trong phòng thí nghiệm trong dự án “Tốc độ ánh sáng”, tiến sĩ Ugur Sahin cho biết ông tin tưởng vaccine Covid-19 Pfizer/BioNTech mà ông điều chế sẽ vẫn có hiệu quả chống lại biến thể mới, vẫn ăm ắp ước vọng: vaccine Covid-19 Pfizer/BioNTech sẽ sớm trở thành tài sản chung của nhân loại, mọi người dân, dù giàu, dù nghèo, dù màu da hay quốc tịch nào, cũng sẽ có cơ hội được tiếp cận. Và rằng, phép màu sẽ đến nhanh, Covid-19 sẽ biến mất, thế giới có thể trở về những ngày xưa, của ấm áp, yên bình, hạnh phúc./.

Hà Anh