Gần 20 năm gắn bó với các lớp truyền dạy đánh chiêng, nghệ nhân Y Hiu Niê Kđăm không nhớ đã hướng dẫn cho bao nhiêu học viên biết cách đánh và thuộc các bài chiêng cơ bản của người Êđê. Với sự đam mê và nhiệt huyết bảo tồn, gìn giữ văn hóa cồng chiêng của dân tộc, nghệ nhân Y Hiu vẫn miệt mài truyền dạy cho nhiều lớp học viên, để tiếng chiêng được tiếp nối và ngân dài.

Những ngày này, khuôn viên khu du lịch sinh thái cộng đồng Kô Tam (thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk) càng trở nên rộn ràng bởi những âm thanh vui nhộn của dàn chiêng. Nhiều bài chiêng trình tấu này, do đội nữ nhân viên của khu du lịch thể hiện. Trước đó gần 1 tháng, 17 nhân viên nữ của khu du lịch đã tranh luyện chăm chỉ dưới sự hướng dẫn của nghệ nhân dân gian Y Hiu Niê Kđăm.

Chị H Ri Ka Niê - thành viên đội chiêng nữ cho biết, tuy đã biết và nghe nhiều về cồng chiêng trong buôn làng mình, nhưng khi được học trực tiếp thì vẫn thấy khó để hòa nhịp. Tuy vậy, với sự chỉ dạy tỉ mỉ của nghệ nhân Y Hiu, chị đã cố gắng tiếp thu thật tốt và đánh chiêng ngày càng nhuần nhuyễn hơn.

“Thầy dạy rất dễ hiểu, chỉ dạy cho từng nốt, từng nhịp. Thầy cũng rất nhiệt tình, chỉ dạy cặn kẽ cho từng bạn theo học. Được học thầy tôi cảm thấy rất thích thú. Tôi càng mong muốn được học thêm nhiều hơn, biết thêm nhiều hơn để thành thạo hơn, sau này còn truyền dạy lại cho các em nhỏ hơn nữa thì càng tốt”, chị H Ri Ka Niê bay tỏ.

Theo sát việc tập luyện của đội chiêng và là nhà tài trợ kinh phí cho lớp truyền dạy này, bà Nguyễn Thị Ngọc Anh, Chủ tịch hội đồng quản trị Công ty Du lịch sinh thái văn hóa cộng đồng Kô Tam cho biết, được sự gợi ý từ Trung tâm văn hóa, thể thao và du lịch thành phố Buôn Ma Thuột về việc truyền dạy đánh chiêng, nhất là cho đội nữ, bà cảm thấy rất hào hứng và đồng ý ngay. Các nhân viên đăng ký học đều được khuyến khích và tính lương như đi làm cho mỗi buổi học. Nhờ đó, mỗi học viên tham gia lớp đều rất hào hứng, tiếp thu tốt những nội dung được nghệ nhân Y Hiu truyền đạt. Chỉ sau thời gian ngắn vừa học vừa làm, các học viên đã tiếp thu trọn vẹn các bài chiêng và diễn tấu tốt.

“Thầy rất nhiệt huyết, nhiệt tâm, đem hết tất cả sự hiểu biết của mình để truyền dạy lại cho các cháu. Các cháu học cũng rất đam mê vì vậy các cháu vừa làm vừa học. Các cháu vừa mến thầy vừa mong muốn được lưu giữ, bảo tồn bản sắc văn hóa của dân tộc mình nên các cháu đã tập luyện rất nhiệt tình và tiếp thu bài học rất tốt”, bà Nguyễn Thị Ngọc Anh chia sẻ.

Nghệ nhân Y Hiu Niê Kđăm cho biết, ông bắt đầu dạy chiêng từ năm 2002, khi ấy lớp chiêng trẻ của buôn M’duk (phường Ea Tam, thành phố Buôn Ma Thuột) chuẩn bị khai giảng nhưng không tìm được người truyền dạy. Vì không muốn con trẻ bỏ lỡ cơ hội học chiêng, ông đã đăng ký với đơn vị tổ chức để đứng lớp. Kết thúc khóa học, phần đông học viên lớp chiêng buôn M’duk đã biểu diễn thuần thục những bài chiêng cơ bản với kết quả vượt trội hơn hẳn những lớp chiêng được tổ chức cùng thời điểm. Vậy là từ đó, nghiệp truyền dạy chiêng gắn bó với ông, đưa ông đi khắp các buôn trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột và nhiều địa phương lân cận.

Bà Phạm Thị Hải Bình, Phó Giám đốc Trung tâm văn hóa, thể thao và du lịch thành phố Buôn Ma Thuột đánh giá: “Nghệ nhân dân gian Y Hiu Niê Kđăm là một người rất trách nhiệm trong việc bảo tồn truyền thống văn hóa của người Êđê, là người thầy rất tận tâm, nhiệt tình truyền dạy các em ở tất cả các lớp học mà Trung tâm văn hóa thành phố Buôn Ma Thuột đã tổ chức”.

Nghệ nhân Y Hiu chia sẻ, ông không thể nhớ hết mình đã dạy bao nhiêu lớp chiêng cho thanh thiếu nhi. Việc truyền dạy chiêng chủ yếu bằng lời nói và cảm nhận chứ không hề có một sách vở nào hướng dẫn cho nên ông đem hết tâm huyết, niềm say mê để dạy cho học trò. Nếu học trò chưa hiểu, ông kiên trì giải thích, cầm tay từng em để dạy cách đánh cho đúng âm, đến chừng nào hòa nhịp được mới thôi. Ông còn tự tìm cách cụ thể hóa các tiết tấu bằng những ký hiệu riêng, vẽ lên bảng cho các trò dễ hình dung.

“Gần 20 năm nay tôi cùng cộng tác với Trung tâm văn hóa thành phố đã dạy cho cả thiếu nhi, thanh niên, cả trong buôn tôi nữa. Rồi đến giờ tôi truyền dạy cho cả các bạn nữ thanh niên và một đội nữ nhỏ tuổi ở buôn Tuôr, xã Hòa Phú. Tôi nhận thấy các cháu nam nữ tiếp thu tốt những gì mình truyền đạt là tôi thấy vui rồi bởi đây cũng là cách mình bảo tồn, gìn giữ truyền thống văn hóa của dân tộc mình”, nghệ nhân Y Hiu bày tỏ.

Không chỉ biết diễn tấu và chế tác nhiều loại nhạc cụ của dân tộc Êđê, nghệ nhân Y Hiu Niê Kđăm còn là người có khả năng truyền cảm hứng, thổi hồn niềm đam mê cồng chiêng, mê nhạc cụ dân tộc cho nhiều thế hệ học trò được ông truyền dạy. Đây là điều mà không phải nghệ nhân nào cũng làm được. Đau đáu với sự mai một của những giá trị truyền thống trước áp lực của cuộc sống đô thị, ông còn ấp ủ dự định dạy các em biểu diễn các loại nhạc cụ khác như đàn gong, đing năm, đing buôt.

Cùng với truyền dạy các lớp do Trung tâm văn hóa mở, nghệ nhân Y Hiu còn tự đứng ra truyền dạy cho những thiếu nhi yêu thích đánh chiêng ở ngay trong buôn làng mình. Nhiều phụ huynh tìm đến ngỏ ý trả thù lao, ông đều từ chối. Ông bộc bạch, niềm vui, hạnh phúc lớn nhất của ông chỉ đơn giản là nhìn thấy sự trưởng thành của học trò trong từng tiếng chiêng, để tiếng chiêng ấy được nối dài thêm mãi mãi./.

H Xíu/VOV-Tây Nguyên