Theo báo cáo của Bộ Tài chính, thu ngân sách nhà nước (NSNN) 6 tháng đầu năm tiến độ đạt thấp ở một số khoản thu, sắc thuế (tiền sử dụng đất, thuế bảo vệ môi trường, thu từ hoạt động xuất nhập khẩu). Thu NSNN ở một số địa phương cũng đạt thấp.

Thu ngân sách giảm so với cùng kỳ

Ngay từ đầu năm, Bộ Tài chính đã chỉ đạo triển khai nhiệm vụ thu, chi NSNN quyết liệt. Rà soát các nguồn thu, phấn đấu tăng thu ở các lĩnh vực, địa bàn có điều kiện để bù đắp số giảm thu do thực hiện các chính sách miễn, giảm, gia hạn thuế, phí, lệ phí, tiền thuê đất. Công tác quản lý chi NSNN chặt chẽ, triệt để tiết kiệm chi thường xuyên.

Đồng thời, Bộ Tài chính tham mưu, đề xuất trình Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành nhiều chính sách miễn, giảm, gia hạn thuế, phí, lệ phí và tiền thuê đất trong năm 2023 với quy mô dự kiến khoảng 200.000 tỷ đồng; kịp thời kiến nghị xử lý các vấn đề phát sinh trong quá trình điều hành như: bố trí kinh phí mua vắc xin chương trình tiêm chủng mở rộng, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh thực hiện và giải ngân vốn đầu tư công, các chương trình mục tiêu quốc gia, yêu cầu các bộ, cơ quan trung ương và địa phương cắt giảm những khoản chi ngân sách trung ương đã được giao trong dự toán đầu năm nhưng đến ngày 30/6/2023 chưa phân bổ.

Nhờ chủ động trong điều hành, kết quả thực hiện 6 tháng đầu năm, thu NSNN đạt 875,8 nghìn tỷ đồng, bằng 54% dự toán; đã thực hiện miễn, giảm, gia hạn thuế, phí, lệ phí và tiền thuê đất khoảng 70,3 nghìn tỷ đồng.

Các nhiệm vụ chi ngân sách được thực hiện theo dự toán, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, quản lý nhà nước và thanh toán các khoản nợ đến hạn, đảm bảo kinh phí phòng, chống dịch, các nhiệm vụ chi an sinh xã hội cho nhân dân. Tổng chi NSNN ước đạt 804,6 nghìn tỷ đồng, bằng 38,8% dự toán, trong đó chi đầu tư phát triển tăng so với cùng kỳ năm 2022 cả về số vốn (65,2 nghìn tỷ đồng) và tỷ lệ giải ngân (đạt 30,49% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, cùng kỳ đạt 27,75%).

Cân đối ngân sách trung ương và ngân sách địa phương các cấp được đảm bảo. Trong 6 tháng đầu năm đã thực hiện phát hành 179,9 nghìn tỷ đồng trái phiếu Chính phủ, với kỳ hạn bình quân 12,23 năm, lãi suất bình quân 3,7%/năm, góp phần đảm bảo cân đối ngân sách nhà nước cho trả nợ gốc và định hướng lãi suất thị trường.

Tuy nhiên, theo Bộ Tài chính, thu NSNN 6 tháng giảm so cùng kỳ. Tiến độ một số khoản thu, sắc thuế (tiền sử dụng đất, thuế bảo vệ môi trường, thu từ hoạt động xuất nhập khẩu) và thu NSNN một số địa phương đạt thấp, ảnh hưởng đến nguồn thực hiện các nhiệm vụ chi theo dự toán và cân đối ngân sách địa phương.

Công tác triển khai dự toán chi NSNN, phân bổ chi tiết kế hoạch vốn đầu tư công ở một số bộ, cơ quan trung ương và địa phương còn chậm, kéo dài. Việc chấp hành kỷ luật, kỷ cương tài chính ở một số nơi còn chưa nghiêm; vẫn còn tình trạng gian lận, trốn lậu thuế, sai phạm trong việc quản lý, sử dụng ngân sách, tài sản công, thất thoát, lãng phí tại một số cơ quan, đơn vị.

Quản lý hiệu quả thị trường bảo hiểm, chứng khoán, trái phiếu

Theo nhận định của Bộ Tài chính, trong 6 tháng đầu năm, thị trường chứng khoán có xu hướng hồi phục. Tính đến hết ngày 30/6/2023, VNIndex đạt 1.120,18 điểm, tăng 11,2% so với cuối năm 2022; quy mô vốn hóa thị trường cổ phiếu đạt 5.783.000 tỷ đồng, tăng 10,7% so với cuối năm 2022.

Hiện có 451 mã trái phiếu doanh nghiệp đang niêm yết; quy mô giao dịch bình quân 6 tháng đạt 5.871 tỷ đồng/phiên, giảm 23,6% so với bình quân năm 2022. Bộ Tài chính đã trình Chính phủ ban hành Nghị định 08/2023/NĐ-CP, tạo cơ sở pháp lý cho việc tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp trong việc phát hành và thanh toán trái phiếu đến hạn, khôi phục niềm tin thị trường, đảm bảo quyền lợi của chủ sở hữu trái phiếu.

Cùng với hoạt động thanh tra trong lĩnh vực bảo hiểm, 6 tháng đầu năm Thanh tra Bộ Tài chính đã thực hiện 31.600 cuộc thanh tra, kiểm tra, tập trung vào các lĩnh vực quản lý thu, chi ngân sách; quản lý, sử dụng vốn đầu tư; quản lý giá, chứng khoán; kiểm tra trên 343.200 hồ sơ khai thuế của doanh nghiệp. Qua đó, kiến nghị xử lý tài chính trên 43.000 tỷ đồng, trong đó kiến nghị thu nộp NSNN 11.200 tỷ đồng.

Trong 6 tháng đầu năm, cơ quan chức năng điều tra chống buôn lậu đã bắt giữ, xử lý 8.100 vụ vi phạm trong lĩnh vực hải quan, tăng 7,1% so năm 2022; trị giá hàng hóa vi phạm khoảng 2.700 tỷ đồng; trong đó có nhiều vụ vận chuyển pháo nổ qua biên giới, buôn lậu xăng dầu, than, khoáng sản, vận chuyển trái phép ma túy, ngoại tệ, ngà voi, sừng tê giác,… với các phương thức, thủ đoạn tinh vi phức tạp hơn. Cơ quan hải quan đã khởi tố 18 vụ, chuyển cơ quan khác kiến nghị khởi tố 59 vụ, số tiền thu nộp NSNN 314,8 tỷ đồng.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho rằng, thị trường chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp sau một thời gian có nhiều biến động đã từng bước ổn định, tính công khai, minh bạch ngày càng được quan tâm. “Tuy nhiên, thị trường chứng khoán, trái phiếu, tín dụng ngân hàng có sự liên kết chặt chẽ với nhau. Nền kinh tế phục hồi tốt, doanh nghiệp có năng lực tốt sẽ thanh toán được nợ ngân hàng, trái phiếu. Do đó, cần tập trung thúc đẩy tăng năng lực cho doanh nghiệp, từ đó mới giải quyết được vướng mắc cho các thị trường này.”- Bộ trưởng lưu ý.

Cũng theo Bộ trưởng, thị trường bất động sản, đầu tư công hiện đang ngưng đọng vốn lớn nhất. Đầu tư tư nhân cũng như chi tiêu của Chính phủ thông qua đầu tư công kém, cần có giải pháp tháo gỡ nút thắt này mới thúc đẩy được tăng trưởng kinh tế.

Phấn đấu hoàn thành vượt mức nhiệm vụ dự toán thu NSNN 2023

Đánh giá về hoạt động của ngành tài chính, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái khẳng định: “Bộ Tài chính đã làm rất tốt công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế. Trong đó có nhiều chính sách tác động lớn đến nền kinh tế đã phát huy hiệu quả tích cực, kịp thời tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và người dân và kiểm soát lạm phát, góp phần tiết giảm chi phí, kích cầu tiêu dùng, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tính đến nay đã miễn, giảm, gia hạn trên 70.000 tỷ đồng tiền thuế, phí và tiền thuê đất".

Nhận định tình hình sẽ còn nhiều khó khăn, thách thức trong các tháng còn lại của năm 2023, nhất là các ảnh hưởng từ môi trường quốc tế, áp lực kiểm soát lạm phát gia tăng, rủi ro về biến đổi khí hậu, dịch bệnh… tới việc hoàn thành các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của cả năm, Phó Thủ tướng chỉ đạo, để hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao, Bộ Tài chính cần tập trung vào 9 nhóm nhiệm vụ trọng tâm. Trong đó có các nhiệm vụ quan trọng như: Thực hiện nghiêm các Nghị quyết, chủ trương của Trung ương, Quốc hội, Chính phủ; điều hành chính sách tài khóa mở rộng, có trọng tâm trọng điểm, đảm bảo hiệu quả, nhanh chóng, dứt khoát; quyết liệt thực hiện nhiệm vụ thu, chi NSNN, kiểm soát chặt chẽ bội chi theo dự toán Quốc hội quyết định, kiểm soát nợ công trong phạm vi Quốc hội cho phép, các nghĩa vụ trả nợ dự phòng của NSNN, nợ chính quyền địa phương, đảm bảo an ninh tài chính quốc gia, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn vay; thực hiện phát hành trái phiếu Chính phủ phù hợp với tiến độ thu, chi và giải ngân vốn đầu tư công.

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết sẽ chỉ đạo các đơn vị tập trung tiếp tục hoàn thiện pháp luật về tài chính - NSNN; phấn đấu hoàn thành vượt mức nhiệm vụ dự toán thu NSNN để góp phần hoàn thành và vượt mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2023 (6,5%) đã đề ra./.