Chương trình phát thanh đặc biệt với lời phát biểu đầu hàng của Tổng thống chính quyền Việt Nam Cộng hòa Dương Văn Minh và lời chấp nhận đầu hàng của đại diện quân giải phóng Chính ủy Bùi Văn Tùng. Những nội dung quan trọng trong Chương trình phát thanh đặc biệt này được dẫn dắt bởi một MC bất đắc dĩ. Toàn bộ Chương trình ấy đã được một nhà sử học Sài Gòn lúc bấy giờ ghi lại và nó như một nhân chứng quan trọng của ngày 30/4 lịch sử 45 năm về trước.

Người trực tiếp dẫn đường cắm cờ trên Dinh Độc Lập

6h sáng 30/4/1975, khi những chuyến trực thăng cuối cùng từ Tòa Đại sứ Mỹ bay ra biển Đông thì Sài Gòn trở nên vắng lặng. Dân Sài Gòn trước đó bị tuyên truyền là quân giải phóng vào sẽ có tắm máu lớn nên ai cũng sợ, không dám ra đường.

Thời điểm ấy, kiến trúc sư (KTS) Nguyễn Hữu Thái cùng với lực lượng sinh viên, nhân sĩ, trí thức yêu nước được giao nhiệm vụ phối hợp cùng các lực lượng nổi dậy và quân giải phóng tiếp quản Sài Gòn. Tuy nhiên, nếu có đánh nhau thì phải đưa dân vào trú ngụ tại các chùa, các trường đại học, còn không đánh nhau thì phải tiến nhanh chiếm cho được Đài phát thanh để phát đi tiếng nói của quân giải phóng.

Sáng sớm hôm đó, KTS. Nguyễn Hữu Thái cùng bạn bè đã vào các chùa tác động những nhà sư có ảnh hưởng đến chính quyền Dương Văn Minh. Sau đó ông vào Dinh Độc Lập để góp thêm tiếng nói vận động nội các Dương Văn Minh tuyên bố đầu hàng quân giải phóng. Vì ông đã có quan hệ thân thiết với ông Dương Văn Minh và nhiều nhân vật quan trọng trong chính quyền Sài Gòn lúc đó.

Hồi đó, giờ Sài Gòn và Hà Nội khác nhau 1 tiếng đồng hồ. Lúc 9h sáng giờ Sài Gòn, ông Dương Văn Minh đã lên đài phát thanh đọc tuyên bố (do chính tay ông Minh soạn thảo) sẵn sàng bàn giao chính quyền cho quân cách mạng.

11h30 phút, xe tăng của bộ đội ta húc đổ cánh cổng Dinh Độc Lập. Đích thân KTS. Nguyễn Hữu Thái cùng đại tá Chiêm Chánh Văn phòng của phủ Tổng thống đưa đại đội trưởng Bùi Quang Thận đi thang máy lên nóc Dinh Độc Lập để cắm cờ giải phóng. Ngay khi lá cờ 3 sọc của chính quyền Việt Nam Cộng hòa được tháo xuống, lá cờ chiến thắng của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam được cắm lên tung bay trên nóc Dinh Độc Lập. Dưới sân dinh, xe tăng của bộ đội ta dàn hàng ngang đồng loạt bắn lên trời chào mừng. Đứng từ trên cao nhìn xuống, KTS. Nguyễn Hữu Thái vô cùng xúc động vì không ngờ mình lại được chứng kiến sự kiện quan trọng này.   

Kiến trúc sư làm MC và người sản xuất chương trình bất đắc dĩ

Sau đó, KTS. Nguyễn Hữu Thái tháp tùng xe chính ủy Bùi Văn Tùng, đưa nội các chính quyền Sài Gòn đến Đài phát thanh để ghi âm và phát đi lời tuyên bố đầu hàng của ông Dương Văn Minh. Trong phòng phát thanh ngày hôm ấy may mắn có nhà báo người Tây Đức cho mượn máy và băng cassette để ghi âm lời đầu hàng của ông Dương Văn Minh để phát lên đài phát thanh. KTS. Nguyễn Hữu Thái trở thành một người dẫn chương trình bất đắc dĩ. Ông cùng mọi người tự biên tự diễn và điều khiển chương trình cho đến 6, 7 giờ tối đến khi có phóng viên Đài Phát thanh Giải phóng vào tiếp quản.

2 giờ chiều, Đài Phát thanh Sài Gòn phát chương trình đặc biệt. Tiếng ông Nguyễn Hưu Thái cất lên: “…Chúng tôi là những người đại diện cho các Ủy ban nhân dân cách mạng Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định. Chúng tôi là những người đầu tiên tới Dinh Độc Lập trước 12 giờ và đã cùng anh em quân đội giải phóng cắm cờ trên Dinh Độc Lập. Chúng tôi là giáo sư Huỳnh Văn Tòng và cựu chủ tịch Tổng hội sinh viên Sài Gòn Nguyễn Hữu Thái. Chúng tôi xin mời tất cả đồng bào hãy vui mừng ngày chiến thắng vĩ đại của dân tộc chúng ta”.

Sau lời mời của KST. Nguyễn Hữu Thái: “Và đây chúng tôi xin giới thiệu lời kêu gọi của ông Dương Văn Minh và Vũ Văn Mẫu của chính quyền Sài Gòn về vấn đề đầu hàng ở thành phố này”, giọng ông Dương Văn Minh cất lên: “Tôi, Đại tướng Dương Văn Minh, Tổng thống chính quyền Sài Gòn kêu gọi quân lực Việt Nam Cộng hòa hạ vũ khí đầu hàng không điều kiện Quân giải phóng miền Nam Việt Nam. Tôi tuyên bố, chính quyền Sài Gòn từ trung ương đến địa phương phải giải tán hoàn toàn, giao (toàn chính quyền) từ trung ương đến địa phương lại cho chính phủ Cách mạng lâm thời cộng hòa miền Nam Việt Nam”.

Chương trình phát đi lời đầu hàng vô điều kiện của ông Dương Văn Minh, Tổng thống chính quyền Việt Nam Cộng hòa, lời tiếp nhận đầu hàng của đại diện quân giải phóng, chính ủy Bùi Văn Tùng. Đồng thời chính thức thông báo cho đồng bào Sài Gòn và thế giới biết miền Nam đã được giải phóng.

Sự xuất hiện của nhạc sĩ họ Trịnh với ca khúc “Nối vòng tay lớn”

Chương trình phát thanh ngày hôm ấy có sự xuất hiện của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Nghe chương trình và hưởng ứng lời kêu gọi của KTS. Nguyễn Hữu Thái, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã tới Đài Phát thanh và được mời phát biểu trên đài. Trong bài phát biểu của mình, nhạc sĩ đã bày tỏ niềm hạnh phúc về ngày miền Nam được giải phóng. Độc lập, tự do và thống nhất đất nước là mơ ước bấy lâu của ông và của tất cả mọi người dân 2 miền Nam Bắc giờ đây đã trở thành hiện thực. Nhạc sĩ họ Trịnh kêu gọi các văn nghệ sĩ đừng rời bỏ đất nước ra đi mà hãy hợp tác chặt chẽ với chính phủ lâm thời miền Nam Việt Nam chung tay xây dựng đất nước.

Trong niềm hân hoan dâng trào ấy, dù không có đàn ghi ta đệm, nhưng nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã cùng mọi người hát say sưa ca khúc “Nối vòng tay lớn” của mình trên đài phát thanh, góp phần tạo thêm nốt nhạc vui trong ngày chiến thắng của dân tộc.

Nhà sử học có công lưu giữ Chương trình Phát thanh lịch sử

Tất cả các nội dung của Chương trình phát thanh đặc biệt phát trên Đài Phát thanh Sài Gòn chiều ngày hôm đó đã được nhà sử học Nguyễn Nhã ghi lại qua chiếc máy cassette. Tiến sĩ sử học Nguyễn Nhã kể lại rằng, trong ngày 30.4.1975 ông mở Radio để theo dõi tình hình và ngay khi chương trình này phát lên, là một người nghiên cứu về lịch sử, ông không thể bỏ qua sự kiện lịch sử vô cùng quan trọng này.

Bằng chiếc máy cassette Hitachi, Tiến sĩ Nguyễn Nhã đã ghi lại toàn bộ những âm thanh của chương trình phát thanh, kể cả những lời trao đổi, lời tuyên bố đầu hàng của ông Dương Văn Minh, lời chấp nhận đầu hàng của đại diện quân giải phóng. Những âm thanh trao đổi trong phòng thu và những lời kêu gọi, giới thiệu nhân vật có mặt tại đó cũng như sự sắp xếp chương trình do KTS. Nguyễn Hữu Thái thực hiện đều được ghi lại toàn bô. Tiến sĩ Nguyễn Nhã cho biết: Với sự kêu gọi của KTS. Nguyễn Hữu Thái, trong chiều hôm đó, rất nhiều người đã đến Đài phát thanh để nói lên tiếng nói của các tầng lớp đồng bào Sài Gòn lúc bấy giờ.

Chương trình phát thanh được phát lên đã làm yên lòng người dân Sài Gòn. Cả thành phố náo nhiệt trở lại, từ 2 giờ chiều, người dân Sài Gòn đổ ra đường đón chào quân giải phóng như đón những người con đi xa mới về. Dinh Độc Lập trở thành nơi hội tụ của tất cả các cánh quân tiến vào Sài Gòn và là nơi gặp gỡ giữa hai miền Nam -Bắc sau bao năm xa cách. Mọi hoạt động đã được khôi phục trở lại. Cả đô thị lớn không hề rơi vào hỗn loạn, không có cảnh cướp bóc, đốt phá. Thành phố Sài Gòn vẫn giữ được gần như nguyên vẹn.

Cuộn băng casette ghi lại Chương trình phát thanh đặc biệt trong ngày 30/4 lịch sử ấy được gia đình Tiến sĩ sử học Nguyễn Nhã coi như báu vật. Sau này cuốn băng gốc đã được ông trao tặng lại cho Trung tâm lưu trữ Quốc gia với mong muốn chương trình phát thanh ấy được lưu giữ mãi cho nhiều đời sau biết được người thật, việc thật và những thời khắc lịch sử trọng đại của dân tộc để càng thêm tự hào mình là người Việt Nam./.