Tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử từ 15 tuổi trở lên tăng 18 lần

Đăng đàn trả lời chất vấn trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan đã làm “nóng” nghị trường khi trả lời về những vấn đề “nổi cộm” của ngành. Báo cáo trước Quốc hội về thực trạng sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, Bộ đã tiến hành điều tra tình hình sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành tại 34 tỉnh, thành phố vào năm 2020, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở người trưởng thành từ 15 tuổi trở lên tăng 18 lần, từ 0,2% năm 2015 lên 3,6% năm 2020 và trong đó tỷ lệ tập trung cao nhất ở nhóm tuổi từ 15 đến 24 tuổi với tỷ lệ là 7,3%. Qua những kết quả điều tra liên quan đến việc sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng theo các nhóm tuổi thì thấy rằng nhu cầu và việc sử dụng trong giới trẻ, đặc biệt là đối với trẻ em gái cũng tăng lên, tỷ lệ hút thuốc lá điện tử trong học sinh ở nhóm từ 13 đến 17 tuổi tăng 2,6% năm 2019 lên 8,1% năm 2023, ở nhóm 13 đến 15 tuổi cũng tăng từ 3,5% lên 8%, nữ giới 11 đến 18 tuổi cũng tăng là 4,3%.

Lý giải về nguyên nhân chính khiến thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng vẫn còn tràn lan trên thị trường, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho rằng, mặc dù chưa cho phép kinh doanh các sản phẩm này, nhưng vì lợi nhuận, nhiều công ty đã lợi dụng các hình thức tiếp thị tinh vi và sản phẩm có thiết kế bắt mắt để thu hút người dùng.

Để dẫn chứng cho điều này ngay tại nghị trường, Bộ trưởng Đào Hồng Lan đã giới thiệu tới các đại biểu Quốc hội một số sản phẩm thuốc lá điện tử được thiết kế, trang trí như đồ chơi trẻ em để thu hút người dùng.

Bộ trưởng cũng khẳng định, năm 2023 đã có 1.234 người điều trị liên quan tới thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Nếu chúng ta thu được một đồng thuế liên quan tới các loại thuế này thì phải mất 5 đồng để giải quyết các vấn đề liên quan tới sức khỏe của người dân, bên cạnh đó rất nhiều hệ lụy, những tác động gây ra đối với sức khỏe cũng như tinh thần và thể chất của giới trẻ trong tương lai… Ngay cả Tổ chức Y tế thế giới cũng khẳng định là chưa có bằng chứng nào nói rằng thuốc lá nung nóng lại ít tác hại hơn thuốc lá thông thường và thuốc lá điện tử, bởi vì đều có nicotine và đều ảnh hưởng tới sức khỏe.

“Mong Quốc hội sẽ có một Nghị quyết cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng trước khi Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá được xem xét và sửa đổi, trình Quốc hội trong thời gian tới”, Bộ trưởng Đào Hồng Lan nêu quan điểm.

Có hay không lợi ích nhóm?

Đăng đàn chất vấn Bộ trưởng Bộ Công Thương, Nguyễn Hồng Diên, đại biểu Lê Hoàng Anh – đoàn Gia Lai đặt câu hỏi: “Theo Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, Bộ Công an cho biết tình trạng tẩm ướp ma túy trong thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, thuốc lá thế hệ mới tăng rất mạnh và khó phát hiện và Cục đồng tình cấm sản xuất, nhập khẩu, phân phối và quảng cáo loại thuốc lá này, tuy nhiên, Bộ Công Thương muốn thí điểm để quản lý tốt hơn. Không ít cử tri phản ánh nhiều nhóm lợi ích của ngành công nghiệp thuốc lá đang tích cực vận động để duy trì thử nghiệm các sản phẩm thuốc lá này. Theo Bộ trưởng, các nhóm lợi ích này có vận động thành công ở Việt Nam không và trách nhiệm của Bộ Y tế trong việc tham mưu như thế nào mà đến nay Chính phủ chưa có quan điểm rõ ràng về vấn đề này?”.

Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng Bộ Công Thương, Nguyễn Hồng Diên cho biết: Từ cuối nhiệm kỳ Chính phủ khóa trước, tức là năm 2019 - 2020 vì do thiếu công cụ quản lý thuốc lá thế hệ mới trong khi nó đã và đang len lỏi và phát triển khá mạnh ở thị trường của Việt Nam cho nên Bộ Công Thương đã đề xuất Chính phủ và được Chính phủ khóa trước cho phép xây dựng Đề án thí điểm để quản lý loại hình thuốc lá này. Tuy nhiên, trong khi lấy ý kiến của các bộ, ngành thì nhiều bộ, ngành đồng thuận với đề xuất của Bộ Công Thương và chỉ đạo của Chính phủ nhưng cũng có những bộ, ngành phản đối, đặc biệt là Bộ Y tế cho rằng nó là một sản phẩm có hại cho sức khỏe. Vì thế, từ đầu nhiệm kỳ đến nay Bộ Công Thương đã đồng ý với đề xuất này của Bộ Y tế và thống nhất nó có hại với sức khỏe thì phải cấm và chúng tôi kiên trì đề xuất sớm ban hành khung khổ pháp lý để cấm sản phẩm này.

“Chưa bao giờ Bộ Công Thương, trong đó cá nhân tôi đề xuất tiếp tục thí điểm đề án này cả. Đại biểu Hoàng Anh, đoàn Gia Lai nhớ hơi lâu nhưng chưa đúng bản chất và tình hình bởi vì chúng tôi không đề nghị như thế”, Bộ trưởng Bộ Công Thương, Nguyễn Hồng Diên khẳng định.

Theo Bộ trưởng Bộ Công Thương, thời gian qua, Bộ Công Thương luôn từ chối cấp phép kinh doanh và cấp đăng ký, thông báo cho website thương mại điện tử kinh doanh thuốc lá thế hệ mới. Đồng thời, Bộ đã chỉ đạo lực lượng quản lý thị trường tăng cường kiểm tra và xử lý và đã xử lý hàng trăm vụ việc và thu về ngân sách nhà nước khoản phạt đối với loại hình kinh doanh này và kinh doanh sản phẩm này.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho rằng, thuốc lá thế hệ mới bao gồm cả thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng chưa được định nghĩa cụ thể trong luật hiện hành, do vậy đang tồn tại khoảng trống pháp lý trong công tác quản lý đối với loại hình sản phẩm này. Bộ trưởng Bộ Công Thương đề xuất Quốc hội, Chính phủ sớm cho ban hành chính sách quản lý chặt chẽ, rõ ràng đối với loại sản phẩm này để khắc phục khoảng trống pháp lý. Có thể sửa Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá hay ban hành một luật mới để trên cơ sở đó các cấp, các ngành cùng vào cuộc để xử lý vấn đề triệt để theo kiến nghị của các đại biểu.

Trong khi chưa có luật hoặc chưa sửa đổi được Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, Bộ trưởng bộ Công Thương nêu giải pháp, sẽ tiếp tục chỉ đạo quản lý thị trường phối hợp với các quan chức năng tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân buôn bán, tàng trữ, vận chuyển thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Phối hợp chặt chẽ các lực lượng chức năng, nhất là Ban chỉ đạo 389, hải quan, biên phòng, công an, chính quyền các địa phương thực hiện nghiêm chỉ đạo của Thủ tướng tại Công điện số 47 ngày 13/5/2024 về tăng cường quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.