Đại biểu Quốc hội đề nghị Bộ trưởng Bộ Tài chính nêu giải pháp để xử lý tình trạng kiểm toán viên, thẩm định giá vì lợi ích riêng có hành vi bao che, thậm chí câu kết dìm giá, nâng giá, làm thất thoát tài sản Nhà nước.

Công ty thẩm định "ngại"... thẩm định

Nêu vấn đề chất vấn tại Phiên họp 31 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 18/3, đại biểu Lã Thanh Tân (đoàn Hải Phòng) đề nghị Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết kết quả công tác thanh tra về giá năm 2023 và giải pháp nâng cao hiệu quả thanh tra về giá trong thời gian tới.

Ông cũng mong muốn biết quan điểm và hướng giải quyết từ bộ trưởng về thực trạng nhiều doanh nghiệp thẩm định giá từ chối thẩm định giá đấu thầu mua sắm trang thiết bị cho hoạt động thường xuyên của cơ quan Nhà nước và tính giá đất để xác định nghĩa vụ tài chính đối với Nhà nước.

Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, giá các mặt hàng, đất và sản phẩm do Nhà nước định giá được quy định cụ thể ở Luật Giá và luật chuyên ngành. Theo đó, giá chuyên ngành giao về các bộ quản lý, còn Bộ Tài chính hướng dẫn chung.

Về thực tế có công ty từ chối thẩm định, ông Hồ Đức Phớc cho rằng, có nhiều nguyên nhân: Có thể do các công ty này nhiều công việc, sợ rủi ro pháp lý (do năng lực kém, quy định có điểm còn có cách hiểu khác nhau nên có thể dẫn đến sai phạm...).

Ông lấy ví dụ xác định giá đất theo phương pháp thặng dư, tức ước tính giả định dẫn đến có nhiều tham số khác nhau thì sau này cũng có thể dẫn đến sai phạm và cơ quan thẩm định đưa ra ý kiến tư vấn vẫn chịu trách nhiệm.

“Ngôi nhà là tài sản hình thành trong tương lai ước tính bán 20 triệu đồng/m2 nhưng khi bán 25 triệu đồng/m2 thì kết quả đánh giá sai, đơn vị thẩm định có trách nhiệm” - ông Phớc dẫn chứng.

Dùng quyền tranh luận, đại biểu Tạ Văn Hạ - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hoá, Giáo dục nhấn mạnh, công ty thẩm định giá có vai trò quan trọng với nền kinh tế. Qua các vụ án vừa qua cho thấy, một số công ty có trách nhiệm hoặc tiếp tay "dìm" giá, nâng giá.

Trong nhiều nguyên nhân, ông Tạ Văn Hạ cho rằng, thời gian qua tăng quá nóng doanh nghiệp thẩm định giá, rồi vấn đề hiệu quả hoạt động, đạo đức nghề nghiệp. Có trường hợp tiếp tay, sai phạm và bị xử lý nên giờ có hiện tượng không dám làm, ảnh hưởng đến hoạt động chung.

“Đề nghị Bộ trưởng cho biết thêm, với vai trò quản lý Nhà nước, là cơ quan cấp chứng chỉ đủ điều kiện hoạt động với dịch vụ thẩm định giá thì trách nhiệm đến đâu, giải pháp nào khắc phục hạn chế đó, để các công ty thẩm định hoạt động bình thường, không ảnh hưởng đến nền kinh tế” - ông Tạ Văn Hạ nêu vấn đề.

Tiếp tục trả lời đại biểu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc nêu rõ, quan điểm cho rằng bộ cấp nhiều công ty thẩm định giá là chưa hoàn toàn chính xác. Hiện chỉ có hơn 200 công ty thẩm định giá. Các kiểm định viên để được cấp chứng chỉ thì phải qua đào tạo, thi cử và 3 năm qua chưa khi nào số trúng tuyển vượt qua 33% trong tổng số dự thi. Cơ quan quản lý chặt chẽ việc cấp phép cũng như hoạt động.

“Như vụ SCB, rõ ràng công ty kiểm toán hàng đầu thế giới đều kiểm toán nhưng đều vi phạm, thì rõ ràng do kiểm toán viên, thẩm định viên chứ không phải do quản lý” - ông Hồ Đức Phớc nói.

Cũng theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, một số văn bản pháp luật vẫn có "lỗ hổng" nên cán bộ thẩm định giá lợi dụng. Lấy ví dụ về thẩm định giá đất, ông cho rằng “theo phương pháp thặng dư thì bất cứ ai quay lại kiểm tra cũng phát hiện sai”. Bởi, giả định theo suất đầu tư vì tài sản hình thành trong tương lai.

“Một ngôi nhà khi lập dự án, phê duyệt thiết kế kỹ thuật, lập dự toán mà đến khi kiểm toán, thanh tra, kiểm tra vẫn cứ cắt giảm được 5-10%, huống chi giả định theo suất đầu tư”, theo ông Hồ Đức Phớc.

Vị bộ trưởng cũng thẳng thắn chỉ rõ có những công trình chưa có trong quy định của suất đầu tư. Ví dụ suất đầu tư làm gì có 3-4 tầng hầm, nhà riêng lẻ từ tầng 4 trở lên chưa có mà chỉ có tầng 1 đến tầng 3, vậy thì phải giả định và giả định thì có thể không đúng.

“Như vậy, một phần do quy định pháp luật, một phần do cán bộ thẩm định giá cố tình làm sai, xảy ra sai phạm thì phải xử lý kỷ luật, thậm chí xử lý hình sự” - Bộ trưởng Bộ Tài chính nhấn mạnh.

Không loại trừ cấu kết cố tình vi phạm

Đại biểu Phạm Văn Hoà (đoàn Đồng Tháp) đánh giá, trong hơn 200 doanh nghiệp kiểm toán độc lập thì đa số làm tốt chức năng dịch vụ. Tuy nhiên, không ít trường hợp bỏ qua sai sót của đối tượng kiểm toán vì lợi ích riêng của kiểm toán viên, dẫn đến thất thoát ngân sách nhà nước, bao che sai phạm tiêu cực như vụ SCB có đến 3 doanh nghiệp kiểm toán tầm cỡ mắc sai phạm.

“Với chức năng quản lý ngành, Bộ trưởng có giải pháp gì phòng ngừa, răn đe tiêu cực trong ngành kiểm toán tư nhân?” - ông Phạm Văn Hoà nêu chất vấn.

Trả lời, Bộ trưởng Bộ Tài chính một lần nữa cho biết, một số  trường hợp kiểm toán độc lập vừa qua có sai phạm trong một số vụ án hình sự thì do nhiều yếu tố: Năng lực cán bộ, tinh thần trách nhiệm và không loại trừ cấu kết cố tình vi phạm.

Bộ Tài chính chỉ đạo rất chặt từ khâu đào tạo, thi cấp giấy chứng nhận với kiểm toán viên. Cả nước có 221 công ty kiểm toán, 2.363 kiểm toán viên Phương pháp kiểm toán cũng được ban hành.

Ông cho biết thời gian tới tiếp tục siết chặt hoạt động của công ty kiểm toán để kiểm tra lại hồ sơ xem thử có sai phạm thì xử lý. Cùng với đó tăng cường công tác đào tạo, nâng cao đạo đức nghề nghiệp, văn hoá và trình độ phục vụ để thực hiện nhiệm vụ.

Ngọc Thành/VOV.VN