Luật Căn cước có một số điểm mới

Về đối tượng áp dụng, Luật Căn cước đã mở rộng đối tượng áp dụng so với Luật Căn cước công dân năm 2014. Ngoài áp dụng đối với công dân Việt Nam, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan, Luật này còn áp dụng đối với người gốc Việt Nam chưa xác định được quốc tịch đang sinh sống tại Việt Nam. Đặc biệt, với việc lần đầu tiên đưa nhóm người yếu thế vào điều chỉnh, Luật Căn cước được đánh giá là nhân văn, được các chuyên gia pháp lý, đại biểu quốc hội đồng tình, đánh giá cao.

Đại biểu Phạm Thị Kiều - Đắk Nông cho rằng, qua rà soát, đối chiếu với các dự thảo trước có thể đánh giá dự thảo Luật Căn cước trình tại kỳ họp lần này có nhiều điều chỉnh, bổ sung tích cực. Cho thấy những ý kiến đóng góp trước đó đã được cơ quan soạn thảo cầu thị, tiếp thu, ghi nhận. Đồng thời có sự nghiên cứu sâu sát tình hình thực tế, rà soát kỹ lưỡng các văn bản pháp luật có liên quan.

Còn đại biểu Võ Mạnh Sơn - Thanh Hoá khẳng định, Luật Căn cước có một số điểm mới so với Luật Căn cước công dân năm 2014 như: mở rộng đối tượng áp dụng, việc bổ sung nội dung cấp giấy chứng nhận căn cước và một số định danh nhằm quản lý được toàn bộ công dân là người gốc Việt đang sinh sống tại địa phương; tạo thuận lợi trong công tác hoạch định chính sách phát triển xã hội, bảo đảm an ninh trật tự, an toàn xã hội; sửa đổi, bổ sung một số từ ngữ để giải thích các khái niệm cho phù hợp với nội dung, phạm vi điều chỉnh của dự thảo luật và nghiêm cấm mua bán, trao đổi, chia sẻ, chiếm đoạt, sử dụng trái phép thông tin dữ liệu trong cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; mở rộng, tích hợp nhiều thông tin khác của công dân người gốc Việt.

Tại phiên thảo luận ngày 25/10/2023, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm cho rằng, Luật Căn cước không chỉ đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước về căn cước, đáp ứng các yêu cầu mục tiêu về đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân mà còn ý nghĩa trong việc phát huy giá trị của cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu căn cước, giá trị và tiện ích của thẻ căn cước điện tử trong phát triển kinh tế - xã hội, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ và chuyển đổi số của nước ta theo mục tiêu của Đề án 06 của Chính phủ đang triển khai thực hiện.

Bổ sung quy định thu thập mống mắt

Tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Luật Căn cước đã chỉnh lý, bổ sung quy định nguyên tắc việc thu thập thông tin sinh trắc học về ADN và giọng nói được thực hiện trên cơ sở được thu thập khi người dân tự nguyện cung cấp hoặc lưu trữ thông tin có sẵn trong quá trình giải quyết vụ việc hình sự, hành chính có trưng cầu giám định thông tin của đối tượng phục vụ cho công tác phòng, chống tội phạm và quy định rõ về việc chia sẻ, khai thác thông tin trong Cơ sở dữ liệu căn cước cho chặt chẽ, đầy đủ hơn.

Thực tiễn khoa học hiện nay đã chứng minh, cùng với vân tay, mống mắt của một người có cấu trúc đường vân phức tạp và duy nhất đối với mỗi người, không thay đổi nhiều theo thời gian. Công nghệ nhận diện mống mắt (hay còn gọi là công nghệ cảm biến mống mắt) là phương pháp sử dụng thuật toán, hình ảnh để nhận dạng một người dựa vào cấu trúc các đường vân phức tạp và duy nhất của mống mắt, hiện đã được ứng dụng phổ biến trong nhiều lĩnh vực. Hiện nay, nhiều quốc gia đã áp dụng công nghệ này để phục vụ nhận diện công dân, xác thực hộ chiếu, điền thông tin xác thực qua webside... Đồng thời công nghệ này có độ chính xác cao, đơn giản, dễ sử dụng, không cần thao tác phức tạp. Vì vậy, bên cạnh việc thu thập vân tay, Luật đã bổ sung quy định thu thập mống mắt trong thông tin căn cước để làm cơ sở đối soát và xác thực thông tin của mỗi cá nhân; hỗ trợ trong những trường hợp không thu nhận được vân tay của một người (với các trường hợp khuyết tật hoặc vân tay bị biến dạng do các nguyên nhân khách quan hoặc chủ quan…).

Theo đại biểu Nguyễn Minh Đức, TP Hồ Chí Minh, sinh trắc học bao gồm có ảnh khuôn mặt, ADN, giọng nói và mống mắt với nhân dạng về khuôn mặt trong thực tế hiện nay do nhu cầu của con người khi làm đẹp thì rất nhiều người sẽ chỉnh sửa khuôn mặt. Cho nên khi nhận diện rất khó khăn trong vấn đề quản lý cũng như là thực hiện các giao dịch của chính người dân.

Hiện nay nhiều lĩnh vực đã sử dụng kiểm soát qua AI, nếu mặt đã chỉnh sửa rồi thì rất khó khăn có thể nhận diện, mống mắt bao gồm toàn bộ lòng đen, lòng trắng và thủy tinh thể của con người là cố định, không ai có thể sửa mắt. Chính vì thế nó là một dạng nhận dạng rất cố định nên quy định bắt buộc lần này trong Luật mang tính rất tốt cho cả quản lý và phục vụ cho người dân.

Sáng 27/11, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Căn cước. Như vậy, trong bối cảnh thúc đẩy chuyển đổi số, kinh tế số như hiện nay thì xây dựng một Chính phủ điện tử giải quyết thủ tục hành chính và cung cấp dịch vụ công thông qua hình thức trực tuyến, hoàn thiện hệ thống dữ liệu quốc gia về dân cư là điều được ưu tiên hàng đầu.Việc Luật căn cước được thông qua sẽ tạo nên rào chắn pháp lý vững chắc, tạo ra sự ổn định của chính sách về căn cước.