Cuốn sách "Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh" của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chỉ rõ phương hướng, nhiệm vụ trong thời gian tới, trong đó, đặc biệt chú trọng công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế trên các lĩnh vực, từng bước hoàn thiện cơ chế phòng ngừa chặt chẽ.

Thực tế thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều đổi mới trong nhận thức về kiểm soát quyền lực. Tuy nhiên, thể chế trong Đảng cũng như quy định pháp luật về kiểm soát quyền lực, nhất là kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ vẫn chưa tạo ra được hàng rào đủ mạnh, đảm bảo kiểm soát quyền lực, phòng ngừa tham nhũng theo hướng bảo đảm "không thể, không dám, không muốn, không cần tham nhũng".

Nhìn lại hoạt động phòng, chống tham nhũng thời gian qua, TS Nguyễn Viết Thông, nguyên Tổng thư ký Hội đồng lý luận Trung ương cho rằng, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã chỉ đạo mạnh mẽ, đồng bộ quyết liệt, hiệu quả công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng và đã để lại những dấu ấn nổi bật, tạo sự đồng thuận cao trong xã hội.

Tuy nhiên, cơ chế kiểm soát quyền lực để phòng, chống tham nhũng vẫn chưa thực sự hoàn chỉnh, còn những hạn chế nhất định nên phần nào làm giảm hiệu quả của công tác phòng, chống tham nhũng.

"Nhân dân là chủ thể quyền lực Nhà nước, nhưng quy định để nhân dân tham gia kiểm soát quyền lực, kể cả quyền lực của Đảng, Nhà nước, các tổ chức xã hội thì nhân dân được làm những gì vẫn chưa rõ", ông Nguyễn Viết Thông cho biết.

Điểm lại những vụ sai phạm đã được Ủy ban Kiểm tra Trung ương làm rõ và xử lý, cũng như các vụ án tham nhũng liên quan đến cán bộ cấp cao, các tướng lĩnh, có thể thấy, bên cạnh việc thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, quản lý thì nguyên nhân dẫn đến những vụ sai phạm tham nhũng lớn còn do các cá nhân đó đã lợi dụng, lạm dụng chức vụ, quyền hạn được trao để trục lợi cá nhân và phe nhóm.

Ông Lê Văn Cương, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu chiến lược - Bộ Công an cho rằng, muốn phòng, chống tham nhũng có hiệu quả, điều cần thiết là phải kiểm soát được quyền lực.

"Để đẩy lùi tha hóa, tham nhũng, trước hết phải siết chặt hệ thống giám sát quyền lực; làm rõ trách nhiệm của cơ quan công quyền, của cá nhân người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị. Bởi hệ thống luật pháp hiện nay chưa quy định cụ thể, rõ ràng về quyền và trách nhiệm pháp lý họ phải chịu", ông Lê Văn Cương nhấn mạnh.

Theo ông Lê Thanh Vân, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội, vấn đề kiểm soát quyền lực đang đặt ra rất cấp bách, cần sớm đưa ra các quy định cụ thể về vấn đề này, nhất là kiểm soát quyền lực trong công tác cán bộ, bởi chúng ta kiểm soát tốt lĩnh vực này thì sẽ tạo ra đội ngũ cán bộ đủ tâm, tài, trí, một lòng phụng sự đất nước, phục vụ nhân dân.

"Kiểm soát quyền lực là vấn đề rất lớn, liên quan đến việc xây dựng thể chế, bộ máy, chính sách. Gốc rễ của mọi vấn đề đó chính là công tác nhân sự, nếu chọn được cán bộ xứng đáng, là hiền tài thì đội ngũ đó sẽ hoạch định, ban hành chính sách phù hợp để thúc đẩy xã hội phát triển", ông Lê Thanh Vân cho biết.

TS Phạm Việt Long, Tổng Biên tập Tạp chí Văn Hiến Việt Nam cũng cho rằng, tham nhũng vẫn còn phức tạp bởi chưa có những chuyển biến mạnh mẽ trong công tác cán bộ. Mặc dù đã nói nhiều về tình trạng chạy chức, chạy quyền dẫn đến sử dụng cán bộ chưa đúng, tình trạng đặt "nhầm chỗ", "ngồi nhầm ghế" vẫn còn xảy ra. Chính vì thế, cần phải có các biện pháp xử lý cụ thể đối với những cán bộ ngồi "nhầm chỗ" và cả cơ quan, cá nhân làm công tác cán bộ khi đặt họ vào vị trí không đúng.

"Nhiều người tìm mọi cách đưa anh A, anh B vào trong đội ngũ lãnh đạo. Sau đó, anh A, anh B vi phạm rất nặng và vi phạm suốt cả quá trình, nhưng người tiến cử nhân sự đó không bị kỷ luật, tôi nghĩ là chưa nghiêm, chưa góp phần triệt tận gốc việc tham nhũng hoặc chạy chức, chạy quyền", ông Phạm Việt Long cho biết.

Quyền lực luôn hàm chứa nguy cơ tha hóa. Để kiểm soát quyền lực, không để tình trạng sự đã rồi mới xử lý kỷ luật như một số vụ việc gần đây thì trước tiên, cần có một cơ chế giám sát quyền lực để phát hiện và ngăn chặn những hành vi vi phạm có thể xảy ra; cơ chế kiểm soát ấy phải đa chiều, đủ mạnh để không ai có thể lạm dụng quyền lực trong thực thi công vụ./.

Tiến Anh/VOV1