Ngày 1/7, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã công bố báo cáo thường niên về tình hình buôn bán người trên thế giới, trong đó tiếp tục xếp Việt Nam vào danh sách các quốc gia cần phải theo dõi về nạn buôn người, tức cấp độ hai (tier 2). Báo cáo đã không phản ánh một cách khách quan và chính xác về tình hình, cũng như nỗ lực trong việc phòng, chống mua bán người của Việt Nam. Báo cáo cho rằng, Việt Nam không “gia tăng nỗ lực tổng thể so với năm trước đó trong việc phòng chống nạn buôn người, một phần cũng là vì đại dịch COVID-19”.

Trên thực tế, Chính phủ Việt Nam chủ trương thúc đẩy di cư một cách hợp pháp, an toàn và trật tự; đồng thời kiên quyết đấu tranh phòng, chống di cư trái phép và mua bán người. Chính phủ cũng đã triển khai nhiều chính sách pháp luật nhằm thực hiện chủ trương này.

Nhận thức rõ tính chất phức tạp của tội phạm mua bán người

Những năm gần đây, khu vực châu Á- Thái Bình Dương, nhất là các nước Tiểu vùng sông Mê Kông (trong đó có Việt Nam), tình hình tội phạm mua bán người rất phức tạp. Số nạn nhân bị mua bán khoảng là 11,7 triệu người (chiếm 70% số nạn nhân bị mua bán trên thế giới, trong đó 55% là phụ nữ, trẻ em gái; 45% là nam giới).

Do siêu lợi nhuận thu được từ hoạt động mua bán người; tình trạng mất cân bằng về giới; tác động từ mặt trái của nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế… các hoạt động buôn bán người ở Việt Nam cũng vì thế mà gia tăng về số vụ và tính chất phức tạp.

Tại Việt Nam, theo báo cáo của các đơn vị, địa phương, tội phạm mua bán người đã xảy ra trên phạm vi 63 tỉnh, thành phố, nạn nhân không chỉ là phụ nữ, trẻ em, mà đã xuất hiện tình trạng mua bán nam giới, mua bán trẻ sơ sinh, bào thai, mua bán nội tạng, đẻ thuê.... Trong đó, có nhiều vụ mua bán trẻ sơ sinh, bào thai sang Trung Quốc; mua bán nội tạng; mua bán, đánh tráo, chiếm đoạt trẻ em. Gần 85% số vụ mua bán người ra nước ngoài, tập trung chủ yếu qua các tuyến biên giới giữa Việt Nam với Campuchia, Lào và Trung Quốc, trong đó, sang Trung Quốc chiếm 75%.

Thủ đoạn phạm tội của các đối tượng chủ yếu là: Lợi dụng tình trạng khó khăn về kinh tế, thất nghiệp, thiếu việc làm, trình độ học vấn thấp, nhẹ dạ cả tin của người bị hại để lừa bán nạn nhân từ nông thôn ra thành thị, các khu công nghiệp, hoặc ra nước ngoài, trong đó trên 85% nạn nhân là phụ nữ, trẻ em. Thời gian gần đây, đối tượng phạm tội lợi dụng chính sách mở, thông thoáng trong thủ tục xuất nhập cảnh tổ chức thành những đường dây đưa người ra nước ngoài dưới dạng du lịch, thăm thân, lao động trái phép. Sau đó thu giữ giấy tờ, hộ chiếu, không làm các thủ tục cư trú, bắt lao động cưỡng bức và lạm dụng tình dục…

Quyết tâm ngăn chặn, từng bước đẩy lùi tội phạm buôn bán người

Trước tình hình tội phạm mua bán người liên tục có những diễn biến phức tạp, Đảng, Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành địa phương ở Việt Nam đã luôn coi công tác phòng, chống mua bán người là một nhiệm vụ trọng tâm, triển khai quyết liệt bằng nhiều giải pháp. Điển hình là việc triển khai Chương trình 130/CP (Chương trình phòng, chống mua bán người của Chính phủ) và Luật Phòng, chống mua bán người. 100% tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đều xây dựng chương trình, kế hoạch tổ chức triển khai thực hiện Chương trình 130/CP, lồng ghép với việc thực hiện các chỉ thị, nghị quyết của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quốc hội, Chính phủ về công tác phòng, chống tội phạm, tệ nạn xã hội; chương trình phát triển kinh tế, xã hội, thực hiện các cuộc vận động, phong trào bằng những hình thức, biện pháp phù hợp với đặc điểm địa phương mình nên đã mang lại hiệu quả thiết thực.

Trong công tác điều tra, truy tố và xét xử, lực lượng Công an phối hợp với Biên phòng hàng năm mở cao điểm tấn công trấn áp tội phạm mua bán người trên phạm vi toàn quốc; phối hợp với lực lượng Công an, Biên phòng các nước có chung đường biên giới triển khai các biện pháp phòng ngừa, trao đổi thông tin, phối hợp điều tra, bắt giữ, chuyển giao đối tượng phạm tội, giải cứu nạn nhân.

Từ năm 2019 đến tháng 6 năm 2021, lực lượng Công an, Biên phòng đã điều tra, khám phá hơn 320 vụ, bắt 420 đối tượng phạm tội mua bán người và các tội có liên quan đến mua bán người.

Trong công tác truyền thông, giáo dục phòng ngừa, từ năm 2019 đến nay, các địa phương trên toàn quốc đã tổ chức hơn 100.000 cuộc truyền thông cộng đồng cho trên 5 triệu lượt người, tổ chức hơn 1.000 lớp tập huấn chuyên sâu, duy trì hoạt động gần 1.100 câu lạc bộ nhằm cung cấp thông tin, kiến thức, kỹ năng bổ ích, thiết thực giúp chị em tự tin, xóa đói, giảm nghèo, xây dựng gia đình hạnh phúc; tư vấn hỗ trợ vay vốn phát triển sản xuất cho hàng ngàn lượt hội viên.

Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng cũng giải cứu, tiếp nhận và hỗ trợ hàng trăm nạn nhân bị mua bán hồi hương, tái hòa nhập cộng đồng; từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật, tạo hành lang pháp lý hỗ trợ hiệu quả công tác phòng, chống tội phạm mua bán người.

Các cơ quan chức năng ở Việt Nam cũng đang nghiên cứu giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý nuôi con nuôi trong nước, con nuôi có yếu tố nước ngoài cũng như phòng ngừa các hành vi mua bán trẻ em trong hoạt động nhận nuôi con nuôi; Nghiên cứu ứng dụng các trang mạng xã hội để tăng cường hiệu quả công tác tuyên truyền

Nhằm tạo chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, ý thức, trách nhiệm của các cấp, các ngành, các tầng lớp nhân dân; khắc phục những nguyên nhân, điều kiện làm nảy sinh tội phạm, giảm nguy cơ mua bán người, tháng 2/2021, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 193/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình phòng, chống mua bán người giai đoạn 2021 - 2025 và định hướng đến năm 2030

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thu Hằng đã nhiều lần khẳng định: Việt Nam sẵn sàng trao đổi, phối hợp với các quốc gia trong khu vực và trên thế giới, trong đó có Mỹ, nhằm tăng cường hiểu biết và hợp tác hiệu quả trong phòng chống buôn bán người./.

Quốc Phong/VOV.VN