Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan, dự thảo văn kiện Đại hội XIII của Đảng xác định chuyển từ tư duy sản xuất nông nghiệp và sang tư duy kinh tế nông nghiệp. Theo đó, xác định 3 yếu tố chủ đạo là nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại và nông thôn thông minh. Như vậy, chúng ta có một quỹ đạo để chuyển đổi nền nông nghiệp và thêm những giá trị cho chương trình xây dựng nông thôn mới trong nhiệm kỳ tới.

Ngày 29/1, Thứ trưởng Lê Minh Hoan đã trao đổi cụ thể với báo chí bên lề Đại hội XIII của Đảng về hướng đi này của ngành nông nghiệp.

PV: Thưa Thứ trưởng, trong báo cáo Chính trị có nói rằng, sẽ sớm đưa nước ta trở thành quốc gia công nghiệp song vẫn rất quan tâm đến nông nghiệp, nông dân và nông thôn, vậy nhiệm kỳ tới đã khẳng định vị trí của nông nghiệp, nông dân và nông thôn như thế nào và sẽ tiếp tục xây dựng nông thôn mới như thế nào?

Thứ trưởng Lê Minh Hoan: Chúng ta đang có một quỹ đạo để chuyển đổi nền nông nghiệp và tăng thêm những giá trị cho chương trình xây dựng nông thôn mới trong nhiệm kỳ tới. Những mô hình cũ sẽ được làm đậm nét hơn, lan toả hơn và sẽ có những chính sách đồng bộ hơn để kích hoạt nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp thông minh, nông nghiệp số, nông nghiệp chia sẻ… Đây là những mô hình tạo ra những giá trị trên từng đơn vị diện tích đất nông nghiệp.

Chúng ta phải tạo ra những giá trị gia tăng, chứ không phải là dừng lại ở gia tăng sản lượng. Trong đó, đưa vào ứng dụng công nghệ, ứng dụng công nghiệp 4.0 và chú trọng sơ chế, bảo quản, đóng bao bì và thương mại điện tử. Chúng ta sẽ phân khúc thị trường để đáp ứng những yêu cầu của từng thị trường mở trong những Hiệp định đối tác mà Việt Nam đã tham gia. Từ đó, tạo ra một cú hích cho sản xuất nông nghiệp.

Những thay đổi cũng đặt lên vai chúng ta yêu cầu phải tương thích được với những thị trường, những Hiệp định đã tham gia. Việt Nam sẽ phải thay đổi rất nhiều, để chuyển đổi nền nông nghiệp từ sản lượng sang chất lượng, từ không an toàn thực phẩm sang an toàn thực phẩm… để đáp ứng những hàng rào kỹ thuật trong các hiệp định thương mại quốc tế.

Như vậy, chúng ta cần phát huy những giá trị và thành tựu đạt được trong 5 năm qua của nền nông nghiệp, đồng thời chuẩn bị sẵn sàng để tạo ra những điểm nhấn và cú hích mới bằng những tư duy mới. Tất cả sẽ được kích hoạt trên từng cánh đồng, từng thửa ruộng, kích hoạt người nông dân, doanh nghiệp và hệ thống quản lý Nhà nước để hướng tới mục tiêu tạo ra giá trị gia tăng đột biến hơn.

PV: Cứ nói đến nông nghiệp người ta sẽ nghĩ ngay đến sản xuất nhỏ lẻ và người nông dân dần bỏ ruộng. Vậy Đại hội lần này sẽ có những định hướng thế nào để đổi mới trong phát triển nông nghiệp?

Thứ trưởng Lê Minh Hoan: Ngành nông nghiệp có một “lời nguyền sản xuất nhỏ, manh mún” đã kéo dài mấy chục năm qua. Nông nghiệp còn đối mặt với khó khăn khi phải chia sẻ quỹ đất đai cho phát triển hạ tầng, phát triển công nghiệp, dịch vụ và đô thị… Để khắc phục vấn đề này, dự thảo văn kiện đã nêu việc tăng cường kinh tế hợp tác, kinh tế tập thể với nòng cốt là hợp tác xã và tổ hợp tác. Do đó, cần định vị lại hợp tác xã trong tiến trình cơ cấu nông nghiệp và đặt hợp tác xã ở một vị trí cao hơn, đưa ra nhiều quyết sách hơn cho mô hình này, để chính hợp tác xã là mảnh ghép của những hộ đang sản xuất nhỏ lẻ và làm cầu nối cho họ với doanh nghiệp và thị trường. Thời gian qua, chúng ta đã làm được một bước là nâng cao chất lượng hoạt động của các hợp tác xã. 

Nhận thức của các cấp chính quyền về kinh tế tập thể và kinh tế hợp tác được dự thảo văn kiện đánh giá là còn những tồn tại, nhất là về năng lực quản trị hợp tác xã, tính liên kết của hợp tác xã với các doanh nghiệp. Do vậy, trong giai đoạn sắp tới, chúng ta phải đưa kinh tế tập thể, với nòng cốt là hợp tác xã lên một vị trí tương xứng với tiến trình cơ cấu lại nền nông nghiệp. Đây sẽ là yếu tố cứu cánh để chúng ta phá vỡ “lời nguyền sản xuất manh mún, nhỏ lẻ”.

Cấp ủy, chính quyền địa phương ở gần người dân nhất, thấy được sự bức thiết của hợp tác xã trong các vấn đề liên kết, đầu tư… để tháo gỡ, hỗ trợ trực tiếp cho người nông dân. Như vậy, phong trào hợp tác xã thời gian tới sẽ phát triển mạnh mẽ, bền vững hơn và thực sự trở thành một đòn bẩy để kết nối các hộ sản xuất nhỏ lẻ. Từ hỗ trợ cá thể sang hỗ trợ kinh tế tập thể sẽ kích hoạt được hợp tác giữa những người nông dân. Câu chuyện của chúng ta sẽ là hợp tác và liên kết, đồng thời định vị được thị trường và đáp ứng những quy mô, tiêu chuẩn của thị trường. 

PV: Hướng phát triển nông nghiệp sạch sẽ xóa bỏ tình trạng “một luống ăn, một luống bán” trên các thửa ruộng của người nông dân như thế nào thưa ông?

Thứ trưởng Lê Minh Hoan: Tôi cho rằng, trong thời gian qua, một bộ phận người nông dân đã nhận thức được. Chúng ta sẽ không đánh đổi tăng trưởng với uy tín và thương hiệu của nông sản Việt Nam. Bên cạnh đó, còn là vấn đề gây ô nhiễm môi trường, ô nhiễm không khí, thậm chí là sức khỏe của người nông dân cũng trực tiếp bị ảnh hưởng. 

PV: Thời gian qua đã có những tập đoàn tư nhân lớn tham gia vào chuỗi sản xuất nông nghiệp và bước đầu xây dựng được những thương hiệu nông sản chất lượng cao. Xin ông đánh giá về hướng đi này?

Thứ trưởng Lê Minh Hoan: Đây là một tín hiệu vui. Nông nghiệp không phải là một lĩnh vực sinh lợi ngay và cũng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro. Nhưng nhiều doanh nhân rất tâm huyết với nông nghiệp và muốn đầu tư để không chỉ làm giàu cho doanh nghiệp mình mà còn để tạo ra cú hích giúp thay đổi hình ảnh nông nghiệp Việt Nam. Đó là cú hích lớn nhất. Từ giá trị đó, các doanh nghiệp đã tạo ra lợi thế để đưa nông sản Việt ra thị trường nước ngoài. Đồng thời, chế biến nông sản thành những sản phẩm có giá trị gia tăng.

Cơ cấu lại nông nghiệp cần có yếu tố dẫn dắt và đó chính là các doanh nghiệp. Tuy nhiên, tôi muốn chia sẻ rằng, chúng ta cần những doanh nghiệp lớn để dẫn dắt, nhưng không thể quên những doanh nghiệp nhỏ, những hợp tác xã đang đầu tư ở các địa phương. 

Các nhà đầu tư khi về với địa phương sẽ thấy các doanh nghiệp vừa và nhỏ tạo thành một hệ sinh thái nông nghiệp hấp dẫn.

PV: Xin cảm ơn ông!./.

Ngọc Thành - Hoàng Lê - Trọng Phú/VOV.VN